متن مسابقه اینترنتی "اسوه صبر"

به مناسبت سالروز ولادت باسعادت حضرت زینب(سلام الله علیها)

حضرت زینب ( سلام الله علیها ) (۵ یا 6 قمری ولادت -  62 ق رحلت )

دختر امام علی(علیه السلام ) و حضرت زهرا(سلام الله علیها ) بودند.

حضرت زینب (سلام الله علیها) وقتی به دنیا آمدند، مادر ارجمندشان حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) او را خدمت پدر آوردند و گفتند: این مولود را نام گذاری کنید. حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمودند: من بر رسول خدا (صل الله و علیه و آله) سبقت نمی گیرم و حضرت رسول (صل الله و علیه و آله) به مسافرت رفته بودند. چون سه روز گذشت و آن حضرت از سفر آمدند، حضرت علی (علیه السلام) عرض کردند: یا رسول الله، خدای متعال دختری به فاطمه عطا فرموده، نامی برای او تعیین فرمایید. حضرت فرمودند: من از خدا پیشی نمی گیرم. جبرئیل نازل شد و سلام خداوند را به پیامبر رسانید، و عرض کرد: خداوند نام این کودک را «زینب» اختیار نموده است.

زینب همسر عبدالله بن جعفر بود و در واقعه کربلا در کنار برادرش امام حسین(علیه السلام ) حضور داشت. با پایان یافتن جنگ، زینب(سلام الله علیها) و دیگر بازماندگان کاروان امام(علیه السلام) به اسارت درآمدند و به کوفه و از آنجا به شام برده شدند.خطبه حضرت زینب (سلام الله علیها) در کوفه و نیز در شام (در مجلس یزید)، معروف است. خطبه او در مجلس یزید، حاضران را تحت تأثیر قرار داد و یزید مجبور شد جنایت و قتل امام حسین (علیه السلام) را به گردن ابن زیاد بیندازد و او را لعن کند.

 زینب به معنای «درخت نیکو منظر و خوشبو» یا «زینت پدر» است ،

بر اساس روایات متعدد، نامگذاری حضرت زینب(سلام الله علیها )، توسط پیامبر اسلام(صلی الله علیه ) صورت گرفت. گفته شده است که جبرئیل از سوی خداوند این نام را به پیامبر(صلی الله علیه ) رسانده است. در کتاب «الخصائص الزینبیة» آمده است پیامبر(صلی الله علیه ) او را بوسید و فرمود: «حاضران امّتم، غایبان را از کرامت این دخترم زینب آگاه کنند؛ همانا او مانند جدهاش خدیجه است.»

برای وی، القاب فراوانی نقل شده است، همانند عقیله بنی هاشم، عالِمه غیر معلَّمه، عارفه، موثّقه، فاضله، کامله، عابده آل علی، معصومه صغری، امینةاللّه، نائبةالزهرا، نائبةالحسین، عقیلة النساء، شریکة الشهداء، بلیغه، فصیحه و شریکةالحسین.

عابده آل علی . زینب را مخفف « زین اب » دانسته اند ، یعنی زینتِ پدر

حضرت زینب(سلام الله علیها ) را به سبب سختیهای بسیاری که در زندگی دید، ام المصائب نیز لقب دادهاند. درگذشت جدش پیامبر(صلی الله علیه )، بیماری و به شهادت رسیدن مادرش، شهادت پدرش امیرالمؤمنین(علیه السلام)، شهادت برادرش امام مجتبی(علیه السلام)، واقعه کربلا و به اسارت رفتن در کوفه و شام از جمله وقایع سخت و تلخ زندگی وی به شمار میآید.

همسر و فرزندان

زینب سال ۱۷ق با عبدالله بن جعفر، ازدواج کرد. در برخی منابع از چهار پسر به نامهای: علی، عون، عباس، محمد و یک دختر به نام ام کلثوم به عنوان فرزندان زینب و عبدالله نام برده شده است . مشهور است که دو تن از شهدای کربلا (عون و محمد)، فرزندان حضرت زینب بودهاند.

ویژگیها، فضایل و مناقب

علم و سخنوری

سخنان و خطبههای زینب (سلام الله علیها ) را در کوفه و همچنین در دربار یزید، که همراه با استدلال به آیات قرآن بود، بیانگر دانش او دانستهاند. وی احادیثی از مادرش حضرت زهرا(سلام الله علیها ) نقل کرده است آنچنان که در کتاب مقاتل الطالبیین گزارش شده عبدالله بن عباس سخنان حضرت زهرا(سلام الله علیه) در مورد فدک را به نقل از حضرت زینب(سلام الله علیها) روایت کرده است. در این روایت، ابن عباس از او با عنوان «عقیلتنا زینب بنت علی(علیه السلام)» یاد میکند. محمد بن عمرو، عطاء بن سائب، فاطمه بنت الحسین نیز از وی حدیث نقل کردهاند.

زینب هنگام حضور امام علی(علیه السلام) در کوفه، برای زنان آنجا تفسیر قرآن ارائه میداد.

سخنرانی وی در کوفه برای شنوندگان یادآور خطبههای پدرش امیرالمؤمنین(علیه السلام) بود.

 سخنانش در کوفه و مجلس یزید و نیز گفتگوهای وی با عبیدالله بن زیاد، شبیه به خطبههای امام علی

(علیه السلام ) و خطبه فدکیه مادرش زهرا(سلام الله علیها ) دانسته شده است.

هنگام سخنرانی وی در کوفه، پیرمردی گریان گفت: «پدر و مادرم فدای ایشان که سالخوردگانشان بهترین سالخوردگان و کودکان ایشان بهترین خردسالان، زنانشان بهترین زنان و نسل آنان والاتر و برتر از همه نسلهاست.

عبادت

حضرت زینب(سلام الله علیها ) شبها به عبادت میپرداخت و در دوران زندگی، هیچگاه تهجّد را ترک نکرد. آنچنان به عبادت اشتغال ورزید که ملقّب به «عابده آل علی» شد شب زندهداری وی حتی در شب دهم و یازدهم محرم ترک نشد. فاطمه دختر امام حسین (علیه السلام) میگوید: «عمهام زینب در تمام شب عاشورا در محل عبادتش ایستاده بود و به پروردگار خویش استغاثه می کرد». ارتباط حضرت زینب (سلام الله علیها ) با خدا آنگونه بود که امام حسین(علیه السلام) در روز عاشورا هنگام وداع، به خواهرش فرمود: «خواهرم! مرا در نماز شب فراموش نکن.

صبر و استقامت

حضرت زینب را تجسم و نماد صبر جمیل نامیدهاند. مقاومت در راه پاسداری از حریم دین، کنترل نفس خود در برابر ناملایمات و ضعف نشان ندادن در مقابل دشمن و عدم شکوه در حضور مردم را از جمله ویژگیهای صبر زینب(سلام الله علیها) نام بردهانداو در روز عاشورا، هنگام دیدن پیکر خونین برادرش چنین گفت: «بار خدایا! این قربانی و کشته در راه خودت را از ما (خاندان پیامبر) بپذیر . همچنین وی در پاسخ ابن زیاد که پرسید کار خدا را با برادر و اهل بیتت چگونه دیدی، فرمود: «مَا رَأَیْتُ إلّا جَمِیلاً؛ چیزی جز زیبایی ندیدم»

وی بارها جان امام سجاد(علیه السلام) را از مرگ نجات داد؛ از جمله در مجلس ابن زیاد، پس از احتجاج امام سجاد(علیه السلام) با ابن زیاد، وی دستور کشتن امام را صادر کرد. در این هنگام حضرت زینب(سلام الله علیها ) دست در گردن فرزند برادر انداخت و فرمود: «تا زندهام، نخواهم گذاشت او را بکشید.»

خطبه حضرت زینب در کوفه

بعد از عاشورا، اسیران را به کوفه بردند و در آنجا با وضع دلخراشی گرداندند. در بدو ورود به کوفه، زینب(سلام الله علیها) برای حاضران خطبهای خواند به طوری که همه شگفتزده شدند و تحت تاثیر آن قرار گرفتند حذیم بن شریک الاسدی درباره خطبه حضرت زینب (سلام الله علیها) میگوید: «سوگند به خدا! کسی را مانند زینب، در سخنوری توانا ندیدم؛ چنانکه گویی از زبان امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) سخن میگوید. بر مردم نهیب زد: خاموش باشید! با این نهیب، نه تنها آن جماعت انبوه ساکت شدند، بلکه زنگ شتران نیز از صدا افتاد!» در پایان خطبه که آشوبِ شهر و قیام بر علیه حکومت احساس میشد، فرمانده نیروهای نظامی برای جلوگیری از آن، اسیران کربلا را به دار الاماره مرکز حکومت عبیدالله بن زیاد فرستاد.

خطبه حضرت زینب در شام

پس از واقعه کربلا، یزید از عبیداللّه خواست تا کاروان اسیران را همراه سرهای شهیدان به شام بفرستد. خاندان امام حسین(علیه السلام) به سوی شام راهی شدند. موقعیت حکومت یزید هنگام ورود اسرا به شام بسیار محکم بود؛ شهری که مردم آن سالها بغض خاندان علی(علیه السلام) را داشتند؛ زیرا سالها تبلیغات دودمان ابوسفیان را شنیده بودند. به همین جهت «هنگام ورود اسرا به شام، مردم لباسهای نو برتن کردند و شهر را زینت دادند. شادمانی چنان مردم را فرا گرفته بود که گویا شام یکپارچه غرق در سرور بود.» اما خطابههای حضرت زینب (سلام الله علیها)و امام سجاد(علیه السلام) در شام، از یکسو دشمنی شامیان نسبت به اهل البیت(علیه السلام) را به محبت بدل نمود و از سوی دیگر، خشم عمومی را متوجه یزید ساخت و یزید مشاهده کرد که کشتن امام حسین(علیه السلام ) به جای آنکه موقعیت او را بهتر کند، ضربههای کوبندهای بر پایههای حکومتش وارد آورد. یزید مجلسی ترتیب داده بود که اشراف و سران شام در آن شرکت داشتند

وی در حضور اسرا، اشعاری کفرآمیز خواند و درباره پیروزی خود، مطالبی گفت و آیات قرآن را به نفع خود تأویل کرداو با چوبدستی که در دست داشت، نسبت به سر بریده امام حسین(علیه السلام) جسارت کرد. او اشعاری از ابن زبعری خواند و چند بیت به آن اضافه کرد که مضمون آنها این بود:

«کاش سران قبیله من، که در بدر کشته شدند، میبودند و میدیدند که طایفه خرزج چگونه از شمشیرهای ما به ناله آمدند، تا از خوشحالی فریاد میزدند: ای یزید! دست تو شل مباد! ما بزرگان بنیهاشم را کشتیم و آن را به حساب جنگ بدر گذاشتیم و این پیروزی را در برابر آن شکست قرار دادیم. هاشم با حکومت بازی کرد، وگرنه، نه خبری از آسمان آمد و نه وحیای نازل شدمن از نسل خُندُف نیستم اگر از فرزندان احمد انتقام نگیرم.» ناگهان زینب(سلام الله علیها) از گوشه مجلس با سخنان یزید به مقابله برخاست و با صدای رسا، خطبهای ایراد کرد. خطبه حضرت زینب (سلام الله علیها) در کاخ یزید، حقّانیت امام حسین(علیه السلام) و باطل بودن اعمال یزید را آشکار ساخت. این خطبه، حاضران را تحت تأثیر قرار داد به گونهای که یزید مجبور شد نسبت به اسرا، اندکی نرمش و انعطاف نشان دهد و از هرگونه واکنش سخت پرهیز کند

دراثر روشنگری حضرت زینب(سلام الله علیها)، یزید مجبور شد جنایت و قتل امام حسین(علیه السلام) را به گردن ابن زیاد بیندازد و او را لعن کند

عمادالدین طبری در کتاب کامل بهایی گزارش کرده زینب(سلام الله علیها) خواست در شام برای امام حسین(علیه السلام) عزاداری کند و یزید پذیرفت .

یزید از اطرافیان خود نظر خواست که با اسیران چه کند؟ بعضی گفتند: اینها را نیز به سرنوشت رفتگانشان مبتلا گردان، ولی نعمان بن بشیر، به او توصیه کرد تا رفتار ملایمی داشته باشد.

زنان آل ابوسفیان از جمله هند همسر یزید، در خرابه به پیشواز اهل بیت(علیه السلام) رفتند و دست و پای دختران رسول خدا(صلی الله علیه) را میبوسیدند، گریه و زاری میکردند و سه روز عزارداری بپا داشتند

در این عزاداریها مردم آنچنان تحت تأثیر قرار گرفتند که میخواستند یزید را بکشند. مروان حکم، یزید را از این که سلطنت او توسط این زنان تباه شود، ترساند. از این رو یزید امام سجاد (علیه السلام) را فراخواند و گفت اگر او با امام حسین(علیه السلام) مواجه میشد، نمیگذاشت کار به اینجا برسد. یزید خواست به آنها هدایایی بدهد که نپذیرفتند. سرانجام، اسیران خاندان پیامبر(صلی الله علیه وآله) با تکریم و احترام، به مدینه بازگشتند.

پاسدار عفت و پاکدامنی

عفّت و پاکدامنی، برازنده ترین زینت زنان، و گران قیمت ترین گوهر برای آنان، و اصلی و اساسی ترین صفات بانوان است که تمام کمالات و پیشرفتهای زنان در پرتو آن معنی می یابد، و موجب پیشرفت و شایستگی می شود، و اگر زنی از عفّت و پاکدامنی عاری گشت هرچند از جهات علمی و مدیریتی، ورزشی و قهرمانی و... در اوج باشد جز زیان و ضرر به کمالات انسانی و جامعه بشری چیزی در پی نخواهد داشت.

زینب (سلام الله علیها) درس عفت را به خوبی در مکتب پدر آموخت آن جا که فرمود: «مجاهد در راه خدا، اجرش بیشتر از کسی نیست که قدرت دارد امّا عفّت می ورزد، نزدیک است که انسان عفیف فرشته ای از فرشتگان باشد.»

زینب کبری (سلام الله علیها)عفت خویش را حتی در سخت ترین شرایط به نمایش گذاشت او در دوران اسارت و در حرکت از کربلا تا شام سخت بر عفت خویش پای می فشرد و مورخین نوشته اند: «وهی تستر وجهها بکفّها لانّ قناعها قد اخذ منها؛ او صورت خود را با دستش می پوشاند چون روسریش از او گرفته شده بود.

در فرهنگ و ادبیات شیعه

روز پرستار: در ایران روز ولادت حضرت زینب(سلام الله علیها) به عنوان روز پرستار نامگزاری شده است برخی سبب این نام گزاری را پرستاری وی از امام سجاد(علیه السلام ) و دیگر بیماران و اسیران کربلا دانستهاند . شیعیان به مناسب سالروز تولد حضرت زینب(سلام الله علیها) در نقاط مختلف مراسم جشن برگزار میکنند.