امروز چهارشنبه ۲۸ تیر۱۴۰۲، سیزدهمین جلسه از سلسله نشست های حجت الاسلام والمسلمین دکتر ابراهیم کلانتری، تولیت حرم مطهر حضرت احمدبن موسی الکاظم شاهچراغ علیه السلام با کارکنان این بارگاه منور، در شبستان امام خمینی(رحمةالله علیه) برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل آستان مقدس، تولیت حرم مطهر در این نشست ضمن عرض تسلیت فرا رسیدن ماه محرم الحرام و ایام شهادت حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و اصحاب بزرگوارشان،گفت: ما در مکانی مشغول خدمت هستیم که بیشتر تلاشمان برای بهره‌مندی دیگران است، در واقع نقش نردبانی داریم که زائر از اطراف و اکناف به این مکان می‌آید و به واسطه ارائه خدمت ما، زیارت و توسل کرده، عرض حاجت نموده و حاجت می‌گیرد و تقرب به پروردگار پیدا می‌کند. گاهی لازم است خودمان هم زائر باشیم. یعنی به حال خود رسیدگی کرده و به محاسبه اعمال خود بپردازیم.

وی اظهار کرد: جزء واجبات است که انسان در هر جایگاهی که هست و یا مسؤولیتی که دارد، اگر واعظ، ناصح و یا خطیب است، گاهی به خودش رجوع کند و خود را موعظه نماید و این توفیق بزرگی است. در روایات بسیار تأکید شده است که اگر انسان واعظ خود باشد بهتر است تا اینکه واعظ دیگران باشد. در حدیثی از امام جواد علیه السلام چنین آمده: «اَلمُؤمِنُ یَحتاجُ إلی ثَلاثِ خِصالٍ: تَوفیقٍ مِنَ اللهِ، وَ واعِظٍ مِن نَفسِهِ وَ قَبُولٍ مِمَّن یَنصَحُهُ؛ مؤمن نیازمند سه خصلت است: توفیق از سوی خداوند، واعظی از درون خود، پذیرش نسبت به کسی که او را پند می دهد.(بحارالانوار، ج۷۵، ص۳۵۸)».

تولیت حرم مطهر خاطرنشان کرد: این جلسه ویژه خودمان است، و هدف این است که یادآوری شود کجا و در چه جایگاهی هستیم و بدانیم که قرار است چه کنیم و چقدر جلو رفتیم؟ یا چقدر دچار ضعف و مشکلیم؟ در این جلسات می‌خواهیم خود را از روزمرگی خارج کنیم و تذکر به نفس بدهیم، در حقیقت جلسه ذکر است. اقامت در مکه بیش از شش ماه مکروه است. ممکن است این سؤال در ذهن مخاطب ایجاد شود که مکه، سرزمینی که خانه خدا در آن است و حرم امن الهی است چرا باید توقف در آن مکروه باشد؟ سرزمینی که در قرآن اینچنین از آن یاد شده است؛ «إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لِلْعَالَمِينَ» (سوره آل عمران، آیه ۹۶) « نخستین خانه‌ای که برای مردم قرار داده شد، همان است که در سرزمین مکّه است، که پر برکت، و مایه هدایت جهانیان است.» دلیل آن این است که اگر در آنجا زیاد توقف کنید، عادی شده و جایگاه و ارزش آن را فراموش می‌کنید. لذا باید یک مسافرت کنید و برگردید تا از کراهت آن خارج شوید. اینجا هم یکی از حرم‌های امن الهی است که فرد شاغل در آن ممکن است گرفتار روزمرگی ‌شود و خدمتش به شغل تبدیل گردد. وای به روزی که بندگی خدا برای انسان، تبدیل به شغل شود. اگر اینچنین شد، ارزش خود را از دست می‌دهد. یعنی اگر عشق و انگیزه نباشد و آن هدف والای خدمت و بندگی خدا نباشد، فلذا آن خدمت ارزش اصلی خود را از دست می‌دهد.

وی با مهم دانستن تکرار حسنات گفت: البته باید توجه داشت که تکرار، همیشه خلاف شرع، عقل و عُرف نیست. خیلی وقت‌ها باید تکرار کرد. نماز را باید تکرار کرد، همچنین ذکر خدا را، گرچه ظاهراً تکرار است، اما همین تکرار، برای انسان اثرگذار است. «... اُذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْرًا كَثِيرًا» ( سوره احزاب، آیه ۴۱) « ... خدا را بسیار یاد کنید» گرچه تکرار است اما توصیه شده است و دارای ارزش است. اگر دقت کنیم، وقتی تکرار می‌شود، رشد هم به همراه دارد. "الله اکبر" دوم متفاوت از "الله اکبر" اولی است، و با بیان آن، یه گام رو به جلو رفته‌ایم. اگر در عبادات قصد قربت کنیم، نماز امروز با نماز دیروز یکسان نیست، قطعاً نماز دیگری است و یک گام جلوتر رفته‌ایم. اگر قصد قربت باشد،  لحظه لحظه آن جدید و لذت بخش و با ارزش است. در کار بندگی همیشه باید قصد قربت وجود داشته باشد.

تولیت حرم مطهر ضمن تاکید بر بهره مندی از فرصت محرم در راستای قرب الهی گفت: امروز نخستین روز ماه محرم الحرام است، این محرم، محرم جدیدی است، تکرار نیست. لحظاتی که با اعمال ما ثبت می‌شود، لحظه به لحظه، در زندگی اخروی ما منعکس می‌شود. در این محرم، لحظه به لحظه می‌توان رشد کرد و یک گام به جلو رفت؛ باید از این فرصت ها بیشترین بهره‌برداری صورت گیرد. « إِنَّ لِرَبِّكُمْ فِي أَيَّامِ دَهْرِكُمْ نَفَحَاتٍ أَلاَ فَتَعَرَّضُوا لَهَا» ( پيامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)/ بحار الأنوار، ج۶۸، ص۲۲۱) « در طول عمر شما نسيم لطف و عنايت الهى مكرر مي‌وزد شما فرصت را از دست ندهيد و خود را در معرض اين الطاف قرار دهيد.» اینها نسیم‌هایی است که در زندگی ما می‌وزد، چه بسا کسانی بودند و امسال در این محرم نیستند که بهره ببرند؛ در حقیقت محروم شدند. در روایات داریم  زمانی‌که مَلِک الموت نزد انسان های مؤمن حاضر می‌شود، مؤمنان برای رفتن مقاومت می‌کنند، از آنها سؤال می‌شود علت ناراحتی شما برای جدایی از دنیا و ورود به برزخ چیست؟ پاسخ می‌دهند، چون از عبادت پروردگار محروم می‌شویم، از تلاوت قرآن و عمل خیر محروم می‌شویم. سپس چشم برزخی آنها را باز می‌کنند، و صحنه‌ای از آن‌طرف به آنها نشان می‌دهند، و حالت معاینه(که در روایات وارد شده) برای آنان پیش می‌آید، یعنی آن ها را در مرز بین دنیا و برزخ قرار می‌دهند، هردو طرف را می‌بینند، و وقتی ارزش و جایگاه آثار اعمال دنیوی از جمله نماز، روزه، خدمت، گره‌گشایی از خلق خدا، اخلاق حسنه، فضائل اخلاقی، عمل به واجبات الهی و ....را می‌بینند، اشتیاق رفتن پیدا می‌کنند. اینگونه است کسی‌که در مقابل مرگ مقاومت می‌کرد، عاشق مرگ می‌شود و خواستار این است که هر چه زودتر به آنجا رود.

وی ادامه داد: در مقابل، انسان کافری که در برابر مرگ مقاومت می‌کند، چشم او را که به حقایق باز می‌کنند، اوضاع را در آنجا وخیم می‌بیند، فلذا اصرار می‌کند که باز مهلت یابد و در صدد جبران برآید. در آیه ۹۹ سوره مؤمنون صریحاً بیان شده است؛ « حَتَّى إِذَا جَاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ» زمانی‌که مرگ آنان فرا می‌رسد، « قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ» اصرار می‌کند، خدایا مرا برگردان. دلیل اصرارش این است که چه بسا فعالیتی انجام دهد و بتواند آن طرف را آباد کند. « لَعَلِّي أَعْمَلُ صَالِحًا فِيمَا تَرَكْتُ كَلَّا إِنَّهَا كَلِمَةٌ هُوَ قَائِلُهَا وَمِنْ وَرَائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ » (سوره مؤمنون، آیه ۱۰۰) « شاید در آنچه ترک کردم عمل صالحی انجام دهم!» (ولی به او می‌گویند:) چنین نیست! این سخنی است که او به زبان می‌گوید و پشت سر آنان برزخی است تا روزی که برانگیخته شوند!» پاسخ می‌شنود که هرگز امکان ندارد.

دکتر کلانتری گفت: لحظه لحظه‌ای که اینجا سپری می‌کنیم؛ ماه های مبارک رمضان، محرم‌ها، صفرها، نمازها، روزه‌ها و خدمت ها، گره‌گشایی‌ها، اخلاق حسنه و... همه مسیری است که در برزخ تجسم می‌یابد و اینگونه زندگی آخرت خود را می‌سازیم. امیرالمؤمنین علی(ع) می‌فرماید: « إِنَّ الْيَوْمَ عَمَلٌ وَ لا حِسابَ وَ غَداً حِسابٌ وَلا عَمَلَ» « امروز، روز عمل است و حسابى در كار نيست. و فردا روز حساب است و مجالى براى عمل نيست.» (غررالحكم، ج۲، ص۵۰۳) امروز فقط ذخیره سازی و عمل در کار است و فردا فقط حساب. در بعضی مواقیت قیامت، انسان برای حسابرسی که حاضر می‌شود، می‌بیند مقداری کسری عمل دارد، مثلاً اگر یک زیارت عاشورا در نامه عملش داشت چقدر خوب بود، و با خود یادآوری می‌کند که چه بسیار فرصت ها را از دست داده است که می‌توانسته در این لحظه برایش راهگشا باشد. چه بسا فرصتی داشت که می‌توانست برای یک فرد گره‌گشایی کند و آن را انجام نداد و حالا گرفتار شده است. غبطه خوردن انسان در حسابرسی قیامت، به خاطر ترک فعل و غفلتی است که در دنیا داشته است. توصیه بنده این است که این ماه محرم و فرصت خدمت و خودسازی را جهت تقرب به درگاه الهی مغتنم بشمارید. ما که برای وصول به مقامات بالای معنوی دیگران تلاش می‌کنیم، سعی کنیم خودمان نیز گام های اساسی برداریم، یعنی به لحاظ معنوی رشد کنیم. شب قدر، من و شما نیز به دعای جوشن کبیر نیاز داریم. با تقسیم مسؤولیت تلاش کنید خودتان نیز بهره‌مند شوید، چرا که با جمع شدن سفره معنوی، فرصت تکرار نمی‌شود. در نماز جماعت همه شرکت کنید و آن را یک فرصت منحصر به فرد بدانید که تکرار نمی‌شود. امیرالمؤمنین(ع) در حکمت ۷۴ نهج البلاغه می‌فرماید: « نَفَسُ الْمَرْءِ، خُطَاهُ إِلَى أَجَلِهِ» هر نَفَس انسان، گامى بسوى مرگ است، يعنى با هر نفَسى كه انسان مى كشد در واقع يك قدم بسوى اجل خود نزديكتر مي شود. این فرصت ها را باید مغتنم شمرد.

وی با تاکید بر غنیمت شمردن فرصت ارائه خدمت، گفت: در جاهایی که خداوند به انسان توفیق خدمت می‌دهد، کسی‌که از کار فرار کند، در اوج نادانی و جهالت است. کسی‌که از کار خیر فرار کند، اوج بدبختی خود را نشان می‌دهد. مانند این است که در اوج گرما برای انسانی که در کمال عطش است، آب بیاورند و او فرار کند. کسی‌که در فضای خدمت، به سمت خدمتِ بیشتر حرکت می‌کند، نشان از زرنگی اوست. کسی‌که حسابی کار کرده و عرق می‌ریزد در کمال فهم و درک است، و کسی‌که فرصت را هدر می‌دهد و خود را محروم می‌کند، در کمال نادانی است. این فرصت خدمت، لحظه به لحظه مانند یک ساعت شِنی رو به اتمام است. باید از این لحظات استفاده کرد و غنیمت شمرد. یکی از مصادیق اصلی بهره بردن، این است که خودمان نیز رشد کرده و به صفات انسان واقعی نزدیک شویم. خودمان را یادمان نرود و از خود غفلت نورزیم. اینکه وسیله رشد دیگران هستیم ارزش والایی دارد، اما وسیله رشد خود نیز باشیم. هر فرصت یکبار بیشتر تکرار نمی‌شود و فردا فرصت جدیدی خواهد بود. تلاش کنیم از همه این فرصت ها کمال استفاده را ببریم. خوشا به سعادت کسانی که هم برای رشد و کمال دیگران تلاش کردند و هم خود، تقرّب یافتند.

شایان ذکر است در ابتدای این جلسه، مهدی محسنی سرپرست معاونت علمی، آموزشی و پژوهشی آستان مقدس، گزارشی از عملکرد و فعالیت های این معاونت ارائه کرد. مرثیه سرایی در رثای شهادت حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و یاران باوفایش، دیگر برنامه اجرا شده در این نشست بود.