چهارشنبه ۲۳ آبان‌ ۱۴۰۳، حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدعلی رضایی اصفهانی، رئیس مجتمع آموزش عالی قرآن و حدیث جامعةالمصطفی، در مراسم افتتاحیه هفتمین اجلاسیه «همایش بین‌المللی اندیشه های قرآنی حضرت آیت الله العظمی امام خامنه‌ای(مدظله العالی)» در آستان مقدس احمدی و محمدی علیهمالسلام، ضمن قدردانی از دست‌اندرکاران برگزاری این همایش در شیراز، از جمله تولیت آستان مقدس شاهچراغ علیه السلام، اظهار کرد: در حقیقت حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای دکتر کلانتری پایه‌گذار این کنگره بودند و اولین شخصی بودند که ایده این کار را زمانی که معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد بودند پذیرفتند و عنوان این همایش حضرت آقا را هم ایشان انتخاب کردند و لذا کار متعلق به خودشان می‌باشد و ما از ایشان تشکر می‌کنیم.

وی با اشاره به ۲۴ آبان‌ماه، روز بزرگداشت علامه طباطبایی، ادامه داد: مقارن با روز نکوداشت مرحوم علامه طباطبایی و تفسیر ارزشمند المیزان، دور هم گردآمده ایم تا اندیشه های قرآنی و تفسیر ده جلدی شاگرد مبرز ایشان که از سال ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۳ در قم، محضر این علامه بزرگ را درک کرده‌اند، بررسی و تبیین کنیم. در حقیقت نشست امروز پاسداشت تفکر علامه طباطبایی(رحمت الله علیه) و رهبر معظم انقلاب(مدظله العالی) است. این تنها هدف این کنگره نمی‌‌باشد، بلکه هدف اساسی گسترش فرهنگ قرآنی و توجه بیشتر به قرآن به عنوان مبنای انقلاب اسلامی و محور مقاومت در منطقه است، که زمینه ساز تمدن نوین اسلامی برای مسلمانان می‌باشد. لذا شناخت اندیشه های حضرت آقا و تفاسیر ایشان، برای نسل جوان، حوزویان و دانشگاهیان، لازم است.

دکتر رضایی اصفهانی، در ادامه پس از بیان اجمالی زندگی‌نامه مقام معظم رهبری(دام ظله)، گفت: در تحلیلی که بنده انجام داده‌ام، شخصیت رهبر معظم انقلاب حاصل تعامل سه حوزه مشهد که در آنجا رشد کردند، قم که در آنجا تحصیل کردند و نجف که مدت کوتاهی با خانواده در آنجا حضور داشتند، می‌باشد. یعنی ترکیبی از بعد تعبد نقلی، عقلانیت و ولایت است، که این موضوع در تحلیل شخصیت ایشان بسیار موثر است.

وی در ادامه به دوره های تفسیر امام خامنه ای(دام ظله) اشاره کرد و گفت: تفسیر ایشان، سه دوره اساسی داشته است؛ نخست، دوره‌ی تفسیر عمومی که از سال ۱۳۴۳، زمانی که ایشان به دلیل بیماری پدر به مشهد بر می‌گردند و در مسجد پایین خیابان و مسجد قبله، تفسیر سوره مائده را شروع می‌کنند، تفسیر سوره کهف در جمع خامنه‌ای‌های مقیم تهران در سال ۱۳۴۵در مدتی که تحت تعقیب ساواک بودند و در تهران زندگی مخفیانه داشتند و تفسیر قرآن ایشان در مسجد امام حسن مجتبی علیه السلام در مشهد در سال ۱۳۵۳ و همچنین در مسجد کرامت مشهد. دوستانی که در درس تفسیر ایشان شرکت می‌کردند، ذکر کرده اند که به دلیل کوچک بودن مسجد و ازدحام جمعیت، افراد برای جلسه تفسیری ایشان مجبور شدند اطراف مسجد را خریداری کنند و مسجد را گسترش دهند.

دکتر رضایی اصفهانی در ادامه به دومین دوره تفسیری رهبر معظم انقلاب(دام ظله) اشاره کرد و گفت: دوره دوم را دوره‌ی تفاسیر تخصصی ایشان نام می‌گذارم. شروع تفسیر تخصصی ایشان برای طلاب از سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۱در مدرسه میرزا جعفر در مشهد با سوره‌های مائده، برائت،(توبه)، انفال و یونس بود.

وی ادامه داد: دوره سوم، دوره‌ی تفسیر موضوعی ایشان است که ماحصل آن مباحث «طرح کلی اندیشه‌ی اسلامی در قرآن» در سال ۱۳۵۳ است.

وی اظهار کرد: دوره چهارم، تفاسیری است که ایشان بعد از انقلاب اسلامی، انجام داده اند و شامل این موارد است:

الف: تفسیر قرآن برای طلاب قم دفتر تبلیغات (سال ۱۳۵۸)

ب: تفسیر سوره‌های حشر، جمعه، ممتحنه، مجادله، صف، تغابن، منافقون برای پاسداران در دفتر ریاست جمهوری(سال ۶۲- ۱۳۶۱). در شرایط جنگ تحمیلی نیز دوره های تفسیر ایشان، صورت می‌پذیرفت.

ج: سوره حمد برای دانشجویان (سال ۷۰-۱۳۶۹)

د: سوره بقره برای دانشجویان (سال ۷۱-۱۳۷۰)

دکتر رضایی اصفهانی در ادامه به روش های تفسیری امام خامنه‌ای(دام‌ظله)، اشاره کرد و گفت: روش تفسیر رهبر معظم انقلاب، جامع اجتهادی است که تفاسیر قرآن به قرآن، روایی، عقلی، علمی و اشاری را شامل می‌شود.

رئیس مجتمع  آموزش عالی قرآن و حدیث جامعةالمصطفی، پیرامون گرایش های تفسیری رهبر معظم انقلاب گفت: گرایش‌های تفسیری معظم لَه به قرآن کریم، دارای سه رویکرد تربیتی و اخلاقی، اجتماعی و سیاسی می‌باشد.

وی در ادامه به مبانی‌‎های تفسیری امام خامنه‌ای(دام‌ظله) اشاره کرد و گفت: ایشان مبانی عام مشهور را دارند، مثل اعجاز قرآن، تحریف ناپذیری قرآن، ملازمه قرآن و اهل بیت(ع)، بطن قرآن، حجیت روایات در تفسیر، حجیت ظواهر قرآن، ممنوعیت تفسیر به رأی، توجه به شأن نزول آیات و منحصر نکردن آن در شأن نزول و اعتبار سنجی قرائات.

همچنین ایشان، یک سری مبانی خاص دارند؛ نخست، منحصر نشدن تفسیر آیات در تفسیر فردی. دوم، اعتقاد به این اصل که قرآن کتاب قواعد کاربردی زندگی است، سوم، باور به این موضوع که قرآن کتاب وحدت آفرین است «وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَميعًا وَلا تَفَرَّقوا» (سوره مبارکه آل عمران آیه ۱۰۳)، مبنای چهارم ایشان این است که قرآن را کتاب سیاسی و انقلاب ساز می‌دانند و در همین راستا می‌فرمایند «قرآن همه امور سیاسی را، یعنی حکومت را، قانون را، صف بندی‌های زندگی را، جنگ و صلح را، تعیین دوست و دشمن را و دیگر مظاهر سیاست را، همه و همه را به خدا و دین خدا و اولیای خدا مرتبط می‌کند».

دکتر رضایی اصفهانی، اضافه کرد: مبنای خاص دیگر ایشان این است که قرآن، کتاب استقامت و مبارزه ضد استکبار است. در همین راستا می‌فرمایند «ایستادگی و مقاومت در برابر دشمنان مستکبر (مثل آمریکا) یکی از آموزه‌های قرآن است». در بحث سوریه که کار دشوار شده بود، ایشان آیه ۲۹ سوره فتح را ملاک قرار دادند؛ «أَشِدّاءُ عَلَى الكُفّارِ رُحَماءُ بَينَهُم» و فرمودند هر کسی با اسرائیل همراه باشد، ما با او همراه نیستیم و هرکسی در مقابل اسرائیل است، ما به او کمک می‌کنیم. امروز هم «أَشِدّاءُ عَلَى الكُفّارِ رُحَماءُ بَينَهُم» مبنای سیاسی ایشان قرار گرفته است.

وی در ادامه به نظریه های نوآمد قرآنی امام خامنه ای(دام ظله) اشاره کرد و گفت: نخست نظریه نوآمد ایشان، نظریه «ابتناء علوم انسانی بر قرآن» است که ما از فرمایشات ایشان استخراج کردیم. نظریه دوم، «مرجعیت علمی قرآن» است و سومین نظریه ایشان «جهاد کبیر» است. جهاد فرهنگی به وسیله قرآن و عدم اطاعت از کفار. «فَلا تُطِعِ الْکافِرِینَ وَجَاهِدْهُم بِهِ جِهَاداً کبِیراً»؛ «از كافران اطاعت مكن، و به حكم خدا با آنها جهاد كن، جهادى بزرگ»( آیه ۵۲ سوره فرقان).

رئیس مجتمع  آموزش عالی قرآن و حدیث جامعةالمصطفی در ادامه، گزارشی از آمار مقالات «همایش بین‌المللی اندیشه های قرآنی حضرت آیت الله العظمی امام خامنه ای (دام ظله)» ارائه کرد و گفت: تاکنون تعداد ۲۹۶۱ چکیده مقاله و ۲۱۲۷ مقاله توسط پژوهشگران به دبیرخانه همایش ارسال شده است که تعداد ۸۳۲ مقاله مورد پذیرش قرار گرفته اند و ۱۱۰ عنوان از آن‌ها در مجلات مختلف چاپ شده اند. مقالات چاپ شده در سلسله منشورات کنگره ۳۸۰ مقاله است. تعداد مجلدات چاپ شده نیز ۲۸ جلد و تعداد ارزیابان، ۸۹ نفر می‌باشد.

وی اضافه کرد: تاکنون تعداد ۲۳۱ پیش‌نشست علمی با موضوعات گوناگون، پیرامون این همایش در نقاط مختلف کشور، برگزار و ۶۵ کارگاه مقاله نویسی برپا شده است. همچنین ۱۲ کرسی علمی ترویجی پیرامون این همایش برگزار شده است.

دکتر رضایی اصفهانی، در ادامه به مراکز و مکان‌های برگزاری اجلاسیه‌های این همایش بین المللی اشاره کرد و گفت: ۲۳ و ۲۴ آبان ۱۴۰۲، دو اجلاسیه در تهران، ۹ آذر ۱۴۰۲ در اصفهان، ۱۳ و ۱۴ دی‌ماه ۱۴۰۲ در مشهد، ۲۳ بهمن ۱۴۰۲ در دانشگاه معارف اسلامی قم، اردیبهشت ۱۴۰۳ در تبریز و اجلاسیه هفتم این همایش نیز، هم‌اکنون به میزبانی حرم مطهر حضرت شاهچراغ علیه السلام، در حال برگزاری است. و اِن‌شاءالله از سال آینده این همایش در کشورهای سوریه، لبنان، افغانستان، پاکستان، اندونزی، هند و یکی از کشورهای آفریقایی برگزار خواهد شد.