* اسلام نه تحجر، ترک دنیا و نه ترک آخرت را می‌پذیرد و نه عقل را زیر پا می‌گذارد و حتی عقل معیشت را هم تشویق می‌کند؛ اسلام هم عقل شهودی یعنی عقل ربانی و هم عقل زمینی یعنی عقل محاسبه، استدلال و استنتاج، همه را تائید می‌کند و پیشرفت علمی، یک حقیقت در اسلام است.
* شش ویژگی انقلاب اسلامی ایران، که آن‌را از سایر انقلابهای بزرگ جهان، متمایز کرده است، عبارتند از: «ابتناء بر مبانی و آموزه‌‌های اسلام ناب محمدی(ص)»، «برخورداری از رهبریِ پیامبرگونه و یک فقیه جامع شرایط»، «داشتن وجهه فرهنگی بارز»، «مردمی بودن به معنی واقعی کلمه»، «درهم آمیختن توأمان دین و دنیا» و «هدف قرار دادن آرمان‌‌های فطری بشر».
* یکی از مؤلفه‌‌ها‌‌ی اصلی و بارز انقلاب اسلامی که این انقلاب را بی بدیل و از خیزش‌ها و انقلابهای جهان متمایز کرده است، التزام همه‌جانبه و توجه هم‌زمان به سنت اصیل دینی از یک‌سو و روزآمدی و تجدد مبتنی بر علوم و دانش بشری از سوی دیگر است.
* انقلاب اسلامی ایران در عین بازگشت و دعوت جهانیان به اسلام ناب و کتاب و سنت اصیل پیامبر اکرم(ص) و اوصیای پاکش(ع)، خود را به برخورداری از همه پیشرفت‌ها و دستاوردهای علم و فناوری جدید متعهد کرده و نیل به مرزهای دانش بشری را سرلوحه‌‌ی برنامه‌ها و فعالیت‌های خود قرار داده است.
* نه دین از دنیا، نه آخرت از دنیا و نه سیاست از دیانت جدا می‌باشد
* تولیدات علمی لازم است به نرم افزار حکمرانی اسلامی در حوزه‌های مختلف تبدیل بشوند
امروز پنج‌شنبه ۱ خرداد ۱۴۰۴، نود و ششمین جلسه «جهاد تبیین»، به همّت آستان مقدس احمدی و محمدی علیهماالسلام و مدرسه حکمرانی شهید آیت الله بهشتی شیراز، با حضور تولیت آستان مقدس، نماینده ولی‌فقیه در استان فارس و امام جمعه شیراز و جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه، با موضوع «حکمرانی مطلوب در تمدن نوین اسلامی»، در سالن شهید آیت الله دستغیب حرم مطهر برگزار گردید.
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل آستان مقدس، دکتر کلانتری در این نشست علمی، به تبیین "حکمرانی الهی بر مبنای درهم تنیدگی «دنیا» و «دین»" پرداخت و گفت: در معرفی دقیق انقلاب اسلامی گویا‌‌ترین و جامع‌‌ترین سخن، همان تعریفی است که رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(رحمت الله علیه) از آن ارائه نموده‌‌اند؛ «شك نبايد كرد كه انقلاب اسلامى ايران از همه‌‌ی انقلاب‌‌ها جدا است؛ هم در پيدايش و هم در كيفيت مبارزه و هم در انگيزه انقلاب و قيام. و ترديد نيست كه اين يك تحفه‌‌ی الهى و هديه‌‌ی غيبى بوده كه از جانب خداوند منان بر اين ملت مظلوم غارت‌‌زده عنايت شده است» (صحیفه امام، ج۲۱، ص۴۰۲). شاید بیش از هزار کتاب و مقاله راجب به انقلاب اسلامی در جهان نوشته شده باشد، اما این سخن امام خمینی(قدس سره) کاملترین تعریف از انقلاب اسلامی است.
رئیس انجمن علمی انقلاب اسلامی، در ادامه به بیان ویژگی‌های شاخص انقلاب اسلامی ایران، پرداخت و اظهار کرد: انقلاب اسلامی ایران، که در شمار انقلابهای بزرگ جهان قرار دارد، واجد یک سلسله ویژگی‌‌هاست که آن را از سایر انقلابهای بزرگ، متمایز ساخته است. شش ویژگی اصلی این انقلاب عبارتند از: نخست؛ ابتناء بر مبانی و آموزه‌‌های اسلام ناب محمدی (ص). دومین ویژگی انقلاب اسلامی، برخورداری از رهبریِ پیامبرگونه و یک فقیه جامع شرایط است. سوم؛ داشتن وجهه فرهنگی بارز. چهارم؛ مردمی بودن به معنی واقعی کلمه. پنجمین ویژگی؛ درهم آمیختن توأمان دین و دنیا و ششم؛ هدف قرار دادن آرمان‌‌های فطری بشر. که هیچکدام از انقلابهای جهان، واجد این ویژگی‌ها نمی‌باشند. انقلاب اسلامی ایران دارای شعار‌های ملی و فرا مرزی می‌باشد، یعنی استقلال، آزادی، عدالت، حمایت از مظلوم و... که برای همه مردم دنیا یک ارزش است و مرز جغرافیایی نمی‌شناسد.
دکتر کلانتری، در ادامه به توضیح پیرامون شاخصه «درهم آمیختن توأمان دین و دنیا» در انقلاب اسلامی ایران، پرداخت و گفت: از آنجا که موضوع سخن بنده «حکمرانی الهی بر مبنای درهم آمیختگی دین و دنیا» است، تلاش خواهم کرد در پرتو تبیین بیشتر این مؤلفه انقلاب اسلامی، به تشریح موضوع محل بحث بپردازم. یکی از مؤلفه‌‌ها‌‌ی اصلی و بارز انقلاب اسلامی که این انقلاب را بی بدیل و از خیزش‌ها و انقلابهای جهان متمایز کرده است، التزام همه‌جانبه و توجه هم‌زمان به سنت اصیل دینی از یک‌سو و روزآمدی و تجدد مبتنی بر علوم و دانش بشری از سوی دیگر است. مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در این خصوص می‌فرمایند: «آن روز که جهان میان شرق و غرب مادی تقسیم شده بود و کسی گمان یک نهضت بزرگ دینی را نمی‌‌برد، انقلاب اسلامی ایران، با قدرت و شکوه، پا به میدان نهاد؛ چهارچوب‌‌ها را شکست؛ کهنگی کلیشه‌‌ها را به رخ دنیا کشید؛ دین و دنیا را در کنار هم مطرح کرد و آغاز عصر جدیدی را اعلام نمود» (امام خامنهای(دام ظله)، بیانیه گام دوم، ص۱۲).
این استاد حوزه و دانشگاه، تصریح کرد: انقلاب اسلامی ایران در عین بازگشت و دعوت جهانیان به اسلام ناب و کتاب و سنت اصیل پیامبر اکرم(ص) و اوصیای پاکش(ع)، خود را به برخورداری از همه پیشرفت‌ها و دستاوردهای علم و فناوری جدید متعهد کرده و نیل به مرزهای دانش بشری را سرلوحه‌‌ی برنامه‌ها و فعالیت‌های خود قرار داده است. یعنی جمع بین سنت به معنی واقعی کلمه و حرکت به سمت مرزهای دانش روز بشر؛ صدها جنبش در جهان اسلام وجود داشته است که هیچکدام از آنها مانند انقلاب اسلامی نبوده است که این دو با یکدیگر حرکت و هم زمانی داشته باشد؛ یعنی اینکه با تمام وجود متعهد به اسلام ناب یعنی دین باشد و هم با همه وجود به علم و پیشرفت دعوت کند.
«دشمنان اسلام این‌جور وانمود می‌کردند که دینداری با پیشرفت منافات دارد؛ با هم سازگار نیست. اگر ملّتی بخواهد پیشرفت کند، باید از دین دست بکشد؛ باید برود به دامن غرب و خود را سرتاپا به رنگ غربی دربیاورد تا بتواند پیشرفت کند. این را به عنوان یک باور در طول ده‌ها سال به ملت ایران تلقین کرده بودند. امام بزرگوار ما از اول انقلاب تا روز آخر و در وصیت‌نامه خود تأکید می‌کند که روح انقلابی روح حرکت به جلو است؛ روح ابتکار و نوآوری است و این در واقعیتِ ملّت ایران هم تحقق پیدا کرد» (امام خامنهای(دام ظله) 14/3/1387).
تولیت آستان مقدس، اظهار کرد: در گذشته بیان می‌کردند اگر می‌خواهید دین داشته باشید، باید دست از دنیا بکشید و یا اگر خواستید دنیا داشته باشید باید دین را رها کنید، یا در قالب جدا کردن دنیا و آخرت گفته می‌شد که برای رسیدن به آخرت باید دنیا را رها کرد و یا برای رسیدن به دنیا باید دست از آخرت کشید. همین تعبیر هم در قالب جداسازی دین و سیاست نیز بیان شده است و چقدر در دنیا پر شده است از این تعبیرها، که انقلاب اسلامی بر همه آنها خط بطلان می‌کشد. نه دین از دنیا، نه آخرت از دنیا و نه سیاست از دیانت جدا می‌باشد.
دکتر کلانتری، گفت: برای دریافت دقیق‌‌تر مؤلفه «درهم آمیختن توأمان دین و دنیا» لازم است دو موضوع مهم و مرتبط با این بحث مورد توجه قرار گیرد: نخست؛ چگونگی مواجهه ایرانیان با علم، فرهنگ و تمدن غرب و اینکه انقلاب اسلامی در جغرافیای این بحث، کجای دنیای مدرن ایستاده است و دوم؛ بررسی چگونگی ارتباط دین و دنیا در نگاه اسلام ناب محمدی(ص) می‌باشد.
استاد دانشگاه تهران، اظهار کرد: در باب چگونگی مواجهه با پیشرفت‌‌های علمی و تکنولوژی غرب و مظاهر فرهنگی و تمدنی آن، مطالعه تاریخ سیاسی معاصر حکایت از آن دارد که اندیشمندان و روشنفکران ایرانی و به تبع آن جمع بزرگی از ایرانیان، رویکردهای متفاوتی داشته‌‌اند که عمده‌‌ترین آنها را می‌‌توان در چهار رویکرد «غرب‌‌گرایی»، «غربزدگی»، «غرب‌‌گریزی» و «بازگشت به اسلام اصیل» دسته‌‌بندی کرد.
رئیس انجمن علمی انقلاب اسلامی، در خصوص رویکرد «غرب‌‌گرایی» روشنفکران ایرانی گفت: نخستین مواجهه ایرانیان با فرهنگ و تمدن غرب به عصر فتحعلی‌‌شاه قاجار (دوره سلطنت: ۱۱۷۶ تا ۱۲۱۳ شمسی) باز می‌‌گردد. به دنبال شکست‌‌های نظامی ایران از روسیه (عهدنامه گلستان و ترکمنچای) و از دست رفتن بخش‌‌های بزرگی از سرزمین ایران، دولت‌‌مردان آن عصر به ضعف علمی و عقب‌‌ماندگی فناوری‌‌های نظامی کشور پی بردند و در صدد جبران عقب‌‌ماندگی‌‌ها برآمدند. از همین نقطه بود که گرایش به سوی غرب به منظور دریافت پاره‌‌ای از علوم، پیشرفت‌‌های علمی و تجهیزات نظامی آغاز شد.
وی ادامه داد: در این مقطع تاریخی «عباس میرزا (ولیعهد فتحعلی‌‌شاه و فرمانده ایرانی در جنگ‌‌های ایران و روس) نقش برجستهاى در جریان غربگرایى داشت. او با کمک مستشاران خارجى به اصلاح نظام لشکرى پرداخت و در ترجمه کتب خارجى و تعلیم زبان‌‌هاى اروپایى کوشید. «مهمترین اقدام عباس میرزا فرستادن دانشجو به فرنگ بود. بازگشت دانشجویان، برخى از افکار جدید را دست کم در میان گروهى از سردمداران رایج کرد و جوانان درس خوانده به اقدامات عباس میرزا دل بستند، البته نقش امیر کبیر نیز در این دوران، اساسى بود»؛ (علی اکبری معلم، مقاله «واکنش روشنفکران ایرانی در مواجهه با فرهنگ غربی»، رواق اندیشه، شماره۹، ۱۳۸۱)
«امیرکبیر پس از عباس میرزا و قائم مقام فراهانى، نقش مهمى در پیشبرد غربگرایى ایفا کرد. او با تأسیس دارالفنون، مدرسه نظامى، اعزام محصلان به اروپا، ترجمه کتب خارجى و . . . در این راه گام مؤثرى برداشت. با این تلاش‌‌ها، بانک، تجهیزات و تکنیک‌‌هاى مخابراتى و . . . از غرب وارد شد»(کتاب سروش، مجموعه مقالات(۱)، رویارویى فرهنگى ایران و غرب در دوره معاص، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵، ص ۲۶۳ ، نقل از «محمد اکبرپور، مقاله «فرهنگ و مدنیت غرب در چشم و دل متفکران ایرانی»، مجله کیان، سال ششم، اسفند ۱۳۷۵، ص۳۸).
دکتر کلانتری، خاطرنشان کرد: بی‌‌گمان این اقدامات با نیّت و انگیزه پیشرفت و ارتقاء جایگاه کشور در مقابل بیگانگان و جلوگیری از انحطاط و اضمحلال بیشتر ایران صورت گرفته است، اما به عللی به پدیدار شدن طبقه‌‌ای در ایران انجامید که به دلیل تحصیل در غرب و غرق شدن در آداب و فرهنگ مدرن غرب، به‌‌کلّی از فرهنگ و آداب و باورهای اسلامی و ایرانی، تهی و با همه توان به تبلیغ و ترویج غرب و ستیز با فرهنگ و تمدن و باورهای گذشتگان خود پرداختند. این طبقه به «منورالفکر» شهرت یافتند.
رئیس انجمن علمی انقلاب اسلامی، در خصوص رویکرد «غربزدگی» روشنفکران ایرانی گفت: از دل منورالفکری عصر اول، غرب زدگی متولد میشود؛ این تسلیم محض، همان چیزی است که اندیشمندانی همچون امام خمینی(قدس سره)، شهید مطهری، دکتر علی شریعتی، و قبل از ایشان جلال آلاحمد از آن به «غربزدگی» تعبیر کردهاند. زیباترین تعریفی که از غربزدگی شده همان است که جلال‌‌آل‌‌احمد ارائه نموده است؛ «غربزدگی" می‌گویم همچون "وبازدگی". و اگر به مذاق خوش‌آیند نیست، بگوییم همچون "گرمازدگی" یا "سرمازدگی". اما نه. دست‌کم چیزی است در حدود "سِن‌زدگی". دیده‌اید که گندم را چطور می‌پوساند؟ از درون. پوستۀ سالم برجاست، اما فقط پوست است، عین همان پوستی که از پروانه‌ای بر درختی مانده. به هر صورت، سخن از یک بیماری است. عارضه‌ای از بیرون آمده و در محیطی آماده، برای بیماری رشد کرده.»؛ (جلال آلاحمد، غربزدگی (چاپ چهارم: تهران، آدینۀ سبز،۱۳۹۰)، ص ۱۳).
این گرفتاری اول کشور ما است که در دوران ناصرالدین شاه شروع میشود و در زمان رضا خان به اوج می‌رسد و رسمیت پیدا می‌کند.
دکتر کلانتری در خصوص رویکرد «غرب ستیزی» در باب مواجهه با تکنولوژی و مظاهر فرهنگی غرب گفت: سوّمین رویکرد؛ طرد مطلق غرب، چه به‌لحاظ علمی و تکنولوژیکی، چه به‌لحاظ فرهنگی، چه به‌لحاظ تمدنی و چه به‌لحاظ سبک زندگی می‌باشد. در نقطه مقابل غربزدگی، گروهی از اندیشمندان ایرانی بر این باور رفته‌‌اند که غرب یک مجموعه به‌‌هم پیوسته و کالبد واحدی است که انتخاب بخش‌‌هایی از آن و طرد بخش‌‌های دیگر آن ممکن نیست، زیرا آنچه از علم، فرهنگ و تمدن و تکنولوزی در غرب دیده میشود همه و همه برپایه نفی خدا، ضدیت با دین و رویگردانی از معنویت اصیل پدید آمده و هر بخشی از آن که گرفته شود حامل تأثیر و پیام الحاد، بی‌‌دینی و دوری از معنویت اصیل خواهد بود. اندیشمندانی مانند سید حسین نصر، احمد فردید و حتی احمد کسروی با صدای بلند اعلام می‌کنند که غرب بر اساس الحاد بوجود آمده است پس از اساس باطل است و ما حق نداریم به آنها دست بزنیم؛ در غرب زدگی بیان شد که اگر قرار است پیشرفت کنیم باید از فرق سر تا ناخن پا تغییر کنیم و فرنگی شویم اما در غرب گریزی گفته میشود که باید همه الگوی برداری از غرب کنار گذاشته شود.
تولیت حرم مطهر، در خصوص رویکرد «بازگشت به اسلام اصیل»، گفت: چهارمین رویکرد در خصوص مواجهه ایرانیان با علم، فرهنگ و تمدن غرب، «بازگشت به اسلام اصیل، یا نهضت بازگشت به قرآن، و یا جنبش اصلاح دینی» است. انقلاب اسلامی که منادی در هم تنیدگی دین و دنیا می‌باشد، بر مبنای این حرکت است، یعنی بازگشت به قرآن و عترت. وقتی به این دو رجوع میشود متوجه می‌شویم که چقدر زیبا است، اسلام نه تحجر، ترک دنیا و نه ترک آخرت را می‌پذیرد و نه عقل را زیر پا می‌گذارد و حتی عقل معیشت را هم تشویق می‌کند؛ اسلام هم عقل شهودی یعنی عقل ربانی و هم عقل زمینی یعنی عقل محاسبه، استدلال و استنتاج همه را تائید می‌کند و پیشرفت علمی «اُطْلُبُوا الْعِلْمَ وَ لَوْ بِالصِّین»؛ «دانش بجویید هرچند در چین باشد»؛ یک حقیقت در اسلام است.
دکتر کلانتری در خصوص رهبران رویکرد «بازگشت به اسلام اصیل»، گفت: از رهبران و پیشتازان این نهضت در ایران را می‌‌توان علامه طباطبایی، امام خمینی(قدس سره)، امام خامنهای(مدظله العالی)، شهید آیت الله مطهری، آیت‌‌الله طالقانی، و نسل بزرگی از شاگردان امام(ره) و علامه طباطبایی در حوزه دانست.
وی تصریح کرد: رویکرد «بازگشت به اسلام اصیل»، در جهان اسلام و همچنین در ایران در مواجهه با فرهنگ و تمدن غرب و به‌‌منظور جلوگیری از انحطاط بیشتر جوامع اسلامی از حدود یکصد و پنجاه سال پیش پدید آمده است. این نهضت با تفاوت‌‌هایی در کشورهای ایران، مصر، سوریه، لبنان، شمال آفریقا، ترکیه، افغانستان و هندوستان فراگیر شد. گرچه رهبران این نهضت در آغاز راه از میان عالمان اهل‌‌سنّت بوده‌‌اند، اما آنچه در جهان تشیّع رخ نموده با آنچه در اهل‌‌سنّت به وقوع پیوسته از جهات متعدد متفاوت است. نهضت اصلاح در میان اهل‌‌سنّت، راه افول را در پیش گرفت و این معلول عواملی چند است. اما در عالم تشیّع بر اساس همین رویکرد است که به پیروزی انقلاب اسلامی ایران، به عنوان بزرگترین انقلاب مردمی دنیا می‌رسیم.
استاد دانشگاه تهران، اظهار کرد: به لحاظ مبانی و حتی به لحاظ بنیادی یعنی مطالعات مورد نیاز، خوب پیشرفت کرده‌ایم. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، ماهنامه‌ای به نام «مکتب اسلام» چاپ می‌شد که بسیار با تاخیر به دست علاقمندان می‌رسید، اما امروز صدها مجله در حوزه‌های مختلف، تولید علم دینی می‌کنند که بعضی اوقات به دلیل کثرت نمی‌شود آنها را فهرست کرد، از این لحاظ ما هیچ مشکلی نداریم. در حوزه علمیه قم، ده‌ها درس خارج ار فقه بر اساس نیاز‌های امروز بشر تدریس میشود، از این جهات جلو هستیم، اما این تولیدات علمی لازم است به نرم افزار حکمرانی در حوزه‌های مختلف تبدیل بشود، که تاکنون این نرم افزارهای خاص بر اساس نگاه اسلامی تولید نشده است.
وی ادامه داد: غربی‌ها که از دوران رنسانس(سده ۱۴ میلادی) شروع کردند، اصل اول جهان‌بینی خود را اومانیزم و بعد هم سکولاریزم بیان می‌کنند و بر اساس آن، تعداد بسیار زیادی نرم‌افزار در حوزه‌های مختلف تولید کردهاند؛ اما ما این کار را انجام نداده‌ایم، البته فرصت چندانی هم در اختیار نداشتیم؛ اگر این نرم افزارها تولید شود گام بعدی ورود در قانون‌گذاری‌ها می‌باشد. یعنی بر اساس این نرم افزارها سیستم‌های عامل فعال شود و آنها را در بطن جامعه وارد کند. به عنوان مثال در حوزه بانک‌داری ما باید نرم افزار اقتصاد اسلامی وجود داشته باشد، که در حال حاضر نیست؛ اصول و مبانی آن وجود دارد ولی نرم‌افزارهای مرتبط با آن وجود ندارد و ما در این زمینه بسیار عقب هستیم.
شایان ذکر است در این نشست علمی، آیت الله دژکام در خصوص «تبیین ضرورت و اهداف نشست و حکمرانی مطلوب در تمدن نوین اسلامی»، دکتر سید سعید موسوی اصل پیرامون «بازخوانی انتقادی علم سیاست مدرن در پرتو حکمرانی تمدن گرا»، دکتر عادل پیغامی، در مورد «حکمرانی مردمی در اقتصاد»، حجت الاسلام و المسلمین دکتر علیرضا پیروزمند، در مورد «حکمرانی ولایی پیشران عبور از تمدن مادی به تمدن اسلامی»، دکتر سید سعید زاهدانی، در مورد «تحلیل جامعه شناختی حکمرانی نظام اقتصادی انقلابی» و دکترحسن قرونه، پیرامون «تأملی در بلندای اندیشه حکمرانی آیت الله جوادی آملی»، به ایراد سخن پرداخت.
در حاشیه این نشست، از جدیدترین اثر مرحوم آیت الله حائری شیرازی، با نام «امر به معروف و نهی از منکر» رونمایی شد.
گفتنی است سلسله مباحث «جهاد تبیین» با موضوع محوری «ولایت فقیه» و همچنین سایر موضوعات سیاسی- اجتماعی، پنجشنبه‌ها از ساعت ۸ صبح در سالن شهید آیت الله دستغیب برگزار و به صورت زنده از کانال آپارات به نشانی aparat.com/shahecheragh/live پخش می گردد. همچنین فایل های صوتی و تصویری کامل جلسات در بخش ویژه سلسله مباحث ولایت فقیه در پایگاه اطلاع رسانی آستان مقدس حضرت شاهچراغ علیه السلام، به نشانی shahecheragh.ir/velayat قابل دریافت است.
علاقه‌مندان با عضویت در کانال ایتای eitaa.com/shahecheragh_velayat می توانند اطلاعیه ها و اخبار جلسات را مطالعه فرمایند.