با توجه به جایگاه رفیع علامه ملاعبدالله بهابادی یزدی در تاریخ علم و ادب ایران اسلامی و در راستای نکوداشت این عالم ربّانی، امروز پنجشنبه ۲۹ آبان ۱۴۰۴، به همّت آستان مقدس حضرت احمدبن موسی الکاظم علیهماالسلام و دبیرخانه کنگره علامه یزدی، همایش بین المللی «بررسی جایگاه شیراز در اعتلای علوم عقلی ایران با تأکید بر میراث علامه ملاعبداللّه بهابادی یزدی، و نقش تولیتهای آستانهای مقدس در پاسداشت معارف شیعی»، با حضور اندیشمندان داخلی و خارجی، در سالن شهید آیت الله دستغیب حرم مطهر برگزار میگردد.
به گزارش روابطعمومی و امور بینالملل آستان مقدس احمدی و محمدی علیهماالسلام، به همین مناسبت، گزیده ای از زندگی نامه این عالم ربّانی تقدیم علاقهمندان میگردد:
علامه ملاعبدالله بهابادی یزدی، ملقب به نجمالدین، فرزند شهابالدین حسین بهابادی از عالمان یزد است. تاریخنگاران، تولد او را در سالهای ابتدایی سده دهم هجری قمری در بهاباد، شهری در ۲۱۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر یزد نوشتهاند. علامه بهابادی یزدی، تحصیلات مقدماتی را در شهر بهاباد گذراند. دوران تحصیلات وی در حوزههای علمیه شیراز، اصفهان و نجف بوده است. از همدرسان او افرادی چون مقدس اردبیلی را نام میبرند. برخی از استادان وی غیاثالدین منصور دشتکی(صاحب مدرسه منصوریه شیراز) و جلالالدین محمود شیرازی، از فیلسوفان قرن دهم هجری قمری بوده اند. وی مفسر قرآن، فقیه، فیلسوف و دانشمند علم منطق در زمان صفویه و مؤلف کتاب «الحاشیه علی تهذیب المنطق» مشهور به حاشیه ملا عبدالله است(حاشیهای است بر کتاب «تهذیب المنطق» تفتازانی که تا به امروزه نیز یکی از کتب معروف در حوزههای علمیه میباشد).
ایشان دارای تألیفاتی در علم تفسیر، فقه، بلاغت، منطق، فلسفه، کلام و ادبیات عرب بود. آثار او ساده و روان و دور از زیادهگویی است. مجموع آثار او به بیست عدد میرسد که اغلب عربی و بعضاً فارسی است. از جمله تألیفات او میتوان به این آثار اشاره کرد: حاشیه تهذیبالمنطق سعدالدین تفتازانی، شرح تهذیب المنطق به فارسی، حاشیه بر مختصر تفتازانی، حاشیه بر مطوّل تفتازانی، التجارة الرابحة فی تفسیر السورة و الفاتحة، شرح قواعد در فقه شیعه، حاشیه بر حاشیه شریفیه، حاشیه بر حاشیه بر شرح شمسیه، الدرّة السنیة فی شرح الرسالة الالفیة الشهیدیة، شرح العجاله، حاشیه بر حاشیه شرح جدید تجرید، حاشیه بر حاشیه شریفیه و جلالیه، حاشیه بر مبحث جواهر از شرح تجرید، حاشیه بر مبحث موضوع علم از حاشیه دوانی.
علامه ملاعبدالله بهابادی یزدی درشهرهای اصفهان و نجف حوره علمیه تأسیس کرد و در مدرسه ﻣﻨﺼﻮرﻳﻪ شیراز به تدریس پرداخت. شیخ بهایی، حسن بن زین الدین بن علی بن احمد عاملی و محمدبن علی بن حسین موسوی عاملی از جمله شاگردان وی بودهاند.
علامه بهابادی، به سبب ویژگیهای اخلاقی و جایگاه علمیاش در نجف، از سوی شاهان صفوی، متولی و خزانهدار حرم مطهر حضرت علی(علیه السلام) شد و پس از ایشان، فرزندان و طایفهاش تا زمان جعفر کاشفالغطاء عهدهدار این مسئولیت بودند.
علامه ملاعبدالله یزدی در سال ۹۸۱ هجری قمری درگذشت و مقبرهای نیز به این نام در زادگاه ایشان، بهاباد وجود دارد.
مقام معظم رهبری(مدظله العالی)، در سفر خود به استان یزد در سال ۱۳۸۶، در جمع فضلا و روحانیون استان یزد درباره این شخصیت بزرگ فرمودند:
« این عالم دینی برخلاف آن چه که امروز ممکن است بعضی گوشه کنار تصور کنند در متن فعالیتهای سیاسی قرار گرفت و قرار داشت. ایشان معاصر شاه عباس بود. شاه عباس رفت عراق-نجف- زیارت کرد اوضاع نجف را نابسامان دید،ملاعبدالله را گذاشت متولی آستان مقدس حضرت امیرالمومنین (علیه الصلوه والسلام). وآنوقت وضع آن جور بود که آن کسی که رئیس و خزانه دار آستان امیرالمومنین بود رئیس نجف هم بود. ملاعبدالله صاحب حاشیه حاکم نجف- شاید این را اکثرا ندانید- و جالب این است که حکومت در خانواده ملاعبدالله سال های متمادی ماند. تا زمان جعفر کاشف الغطاء و بعد از ایشان خاندان ملالی(ملاها) حکومت میکردند».
علامه ملاعبدالله بهابادی یزدی به عنوان یک عالم و فیلسوف بزرگ، نه تنها در ایران بلکه در تاریخ علم و دین به عنوان نمادی از تفکر عمیق و جامعیت فکری شناخته میشوند و تصویر ایشان میتواند الهامبخش پژوهشگران و علاقهمندان به علم و معرفت باشد. این امر نشاندهنده تلاش برای حفظ و نمایاندن تاریخ و شخصیتهای برجسته علمی و مذهبی کشورمان است.