سایت شاهچراغ/ مشاهده متن خبر
شماره خبر: 201154
تاریخ انتشار: 1401/8/12
در جلسه هفدهم، از سلسله مباحث با موضوع "ولایت فقیه" عنوان شد؛
حجت الاسلام والمسلمین دکتر کلانتری: فلسفه اصلی حکومت، به سامان رساندن امور عمومی جامعه و به حرکت در آوردن جامعه در مسیر رشد، اخلاق و بندگی خداوند است

HyperLink

امروز پنجشنبه، ۱۲ آبان ۱۴۰۱، جلسه هفدهم از سلسله مباحث با موضوع "ولایت فقیه" با تدریس حجت الاسلام والمسلمین دکتر ابراهیم کلانتری، تولیت حرم مطهر حضرت احمدبن موسی الکاظم شاهچراغ علیه السلام، در سالن شهید آیت الله دستغیب برگزار شد. 

 

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل آستان مقدس، تولیت حرم مطهر در این جلسه ضمن تسلیت شهادت جمعی از خدام و زائران حرم مطهر حضرت احمدبن موسی علیهماالسلام در حمله تروریستی به حرم مطهر، اظهار کرد: اگر چه این حادثه تروریستی، بسیار تلخ بود و دل های عموم مردم ایران را غصه دار کرد، اما فوز عظمای شهادت، آن هم در حال عبادت در جوار مضجع نورانی یکی از فرزندان واجب التکریم حضرت زهرا سلام الله علیها، سعادت، توفیق و هدیه بزرگی است که خداوند به بندگان خاص و مخلص خودش می دهد. «يَا لَيْتَنِي كُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزًا عَظِيمًا - ای کاش ما هم با آنها بودیم، و به رستگاری ِ بزرگی می‌رسیدیم».

وی ادامه داد: امام خمینی(رحمت الله علیه) در سال ۴۲ فرمودند که خون بر شمشیر پیروز است. این در واقع حقیقت تاریخ تشیّع است، انقلاب اسلامی همواره به برکت خون شهدا، مسیر رو به پیشرفت خودش را ادامه داده است. اِن شاءالله همه ما نیز با اعمال و رفتارمان، حافظ خون شهدا و ادامه دهنده راه آنها باشیم.

 

تولیت حرم مطهر در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به روز ۱۳ آبان اظهار کرد: ۱۳ آبان که روز دانش آموز و مبارزه با استکبار، نامگذاری شده است، در تاریخ انقلاب اسلامی، روزی بزرگ و یادآور سه واقعه‌ی مهم در تاریخ معاصر ایران است که در سه دوره مختلف رخ داده است، اولین واقعه ی تاریخی، تبعید امام خمینی(ره) توسط رژیم ستمشاهی به ترکیه در روز ۱۳ آبان سال ۱۳۴۳ است، که آغاز دوره سختی در انقلاب اسلامی است، با آن اهداف شومی که استکبار داشت، اما همین تفکر شیعه، این تبعید به ظاهر نگران کننده را به فرصت تبدیل کرد و بعد شاهدیم امامی که سال ها از وطن دور است، لحظه لحظه انقلاب را مدیریت می کند و کار به جایی می رسد که میلیون ها قلب تپنده، منتظر قدوم مبارک حضرت امام(ره) می شوند و این انقلاب الهی در ایران اسلامی به عنوان بزرگترین انقلاب مردمی جهان، به وقوع می پیوندد. انقلابی که بزرگترین قدرت های استکباری جهان را چند دهه است که به چالش کشیده و آخرین نمونه آن را در اغتشاشات اخیر دیدیم که دشمن با همه توان خود وارد شد اما ناکام ماند و به اوج استیصال رسید.

 

وی گفت: حادثه دوم ۱۳ آبان، مربوط به سال ۱۳۵۷ و قیام دانش آموزان متعهد بر ضد رژیم شاه و مورد سوم نیز مربوط به ۱۳ آبان ۱۳۵۸ و تسخیر لانه جاسوسی آمریکا به دست دانشجویان پیرو خط امام(ره) است که به عنوان یک روز بیادماندنی در تاریخ معاصر ایران به ثبت رسید.

وی ادامه داد: مقام معظم رهبری(مدظله العالی) اظهار کردند که برخی القا می کنند آغاز چالش میان ملت ایران و آمریکا به‌واسطه هجوم به لانه جاسوسی است، در صورتیکه این چالش در ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و هنگامی آغاز شد که آمریکا، دولت مصدق را با کودتایی ننگین سرنگون کرد. و پس از آن نیز در ۱۶ آذر همان سال شاهد شهادت دانشجویانی توسط رژیم ستمشاهی هستیم که در اعتراض به دیدار رسمی نیکسون معاون رئیس جمهور آمریکا با شاه پهلوی آن هم کمتر از چهارماه پس از کودتای ننگین ۲۸ مرداد، اتفاق افتاد و این دشمنی آمریکای جنایتکار با ملت ایران تاکنون ادامه داشته و البته به لطف خداوند متعال، ناکام مانده است.

 

تولیت حرم مطهر در ادامه پیرامون مبحث جلسه امروز ولایت فقیه گفت: در جلسات گذشته برای اشراف در مباحث ولایت فقیه پیرامون دو کلیدواژه "ولایت" و "انتصاب" به صورت مفصل بحث شد. در این جلسه واژه «مطلقه»، به عنوان سومین کلید واژه اصلی در مباحث مربوط به ولایت فقیه، بررسی می شود.

 

وی در مورد معنی لغوی واژه مطلقه گفت: این کلمه در لغت به معنای آزاد، رها، بدون محدودیت و بدون قید، استعمال می شود. و در اصطلاح سیاسی رایج به حکومتی اطلاق می گردد که در آن هیچ قانونی به رسمیت شناخته نمی شود و پادشاه در آن صاحب قدرت است و بر اساس میل و اراده خود به اِعمال قدرت می پردازد.

رئیس انجمن علمی انقلاب اسلامی تصریح کرد: بسیار روشن است که مراد از مطلقه در مبحث ولایت فقیه هرگز نمی تواند چنین مفهومی باشد، زیرا محور در نظام ولایت فقیه «دین خدا» و قوانین الهی و فلسفه ی وجودی چنین نظامی اقامه ی حدود الهی و برپا داشتن احکام سعادت بخش اسلام در همه ی شئون اجتماعی می باشد. در نظام سیاسی اسلام، حاکم یعنی پیامبر گرامی(ص)، امامان معصوم(ع) و فقیه جامع شرایط، خود نیز نه فقط تابع احکام الهی است، بلکه بیش و پیش از سایر شهروندان مقیَّد و محدود به دین خدا می باشد.

 

وی اظهار کرد: امام علی علیه السلام می فرمایند «ایُّها النّاسُ اِنّی وَاللهِ ما اَحُثُّکُم عَلی طاعَةٍ اِلّا و اَسبَقُکُم اِلیها وَ لا اَنهاکم عَن مَعصیَّةٍ اِلّا وَ اَتَناهی قَبلَکُم عَنها»، ای مردم! به خدا قسم من شما را بر انجام کاری امر نمی کنم مگر آنکه خودم پیش از شما به آن مبادرت خواهم کرد و از گناهی باز نمی دارم مگر اینکه خودم پیش از شما از آن دوری می ورزم. این سخن از امام علی (ع) به وضوح بیانگر این ارزش بزرگ در اندیشه سیاسی اسلام است که در حکومت مبتنی بر اسلام ناب، حاکم نه فقط واجد هیچ امتیازی نسبت به سایر شهروندان نیست، بلکه بیش و پیش از عموم شهروندان تابع احکام الهی است.

 

تولیت حرم مطهر گفت: امام خمینی (قدس سره) که بر مطلقه بودن ولایت فقیه تأکید دارند، خود به روشنی این مطلب را نیز متذکر شده اند که در نظام مبتنی بر ولایت فقیه «حکومت کنندگان در اجرا و اداره، مقیّد به یک مجموعه شرط هستند که در قرآن کریم و سنت رسول اکرم (ص) معین گشته است. مجموعه ی شرط، همان احکام و قوانین اسلام است که باید رعایت و اجرا شود. از این جهت حکومت اسلامی «حکومت قانون الهی بر مردم» است. »

 

وی ادامه داد: امام خمینی (قدس سره)، برای جلوگیری از هر گونه سوء برداشتی از مفهوم مطلقه، در ادامه ی سخن خود مجدداً بر این مطلب تأکید می نمایند که «حکومت اسلام حکومت قانون است. در این طرز حکومت، حاکمیت منحصر به خداست و قانون، فرمان خداست. قانون اسلام، یا فرمان خدا، برهمه افراد و بر دولت اسلامی حکومت تام دارد. همه ی افراد، از رسول اکرم (ص) گرفته تا خلفای آن حضرت و سایر افراد تا ابد تابع قانون هستند، همان قانونی که از طرف خدای تبارک و تعالی نازل شده و در لسان قرآن و نبی اکرم (ص) بیان شده است. [...] حکومت در اسلام به مفهوم تبعیت از قانون است، و فقط قانون برجامعه حکمفرمایی دارد».

مقام معظم رهبری(مدظله العالی) نیز در تشریح مفهوم مطلقه چنین می گویند: «بعضی ها خیال می کنند که این «ولایت مطلقه ی فقیه» که در قانون اساسی آمده، معنایش این است که رهبری مطلق العنان است و هر کاری که دلش بخواهد، می تواند بکند! معنای ولایت مطلقه این نیست. رهبری بایستی مو به مو قوانین را اجرا کند و به آنها احترام بگذارد» .

 

این استاد حوزه و دانشگاه پیرامون مفهوم مطلقه در نظریه ولایت فقیه گفت: با تکیه بر سخنان امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری(مدظله العالی) به نظر می رسد مراد از مطلقه در این مبحث، این مفاهیم دوگانه است: ۱ـ قلمرو ولایت و حاکمیت فقیه جامع شرایط در عصر غیبت امام عصر(عج)، همان قلمرو ولایت و حاکمیت پیامبر گرامی(ص) و امامان معصوم (ع) است. این سخن بدین معناست که قلمرو حاکمیت فقیه در عصر غیبت، کلیه ی شئون اجتماعی را دربر می گیرد، کلیه ی شئونی که یک حکومت برای قیام به وظایف حاکمیتی خود بدانها نیازمند است. مطلقه دراین مفهوم به معنای عدم محدودیت ولایت به یک بُعد خاص از ابعاد گوناگون مرتبط با اداره امور جامعه می باشد. بر این اساس هر گاه فقیه جامع شرایط بار مسئولیت اداره جامعه اسلامی را بر دوش کشید در تمامی ابعاد مرتبط با حوزه سیاست و حاکمیت مسئولیت دارد و در راه تأمین مصالح امّت و در تمامی ابعاد آن باید اقدام نماید.

وی اضافه کرد: امام خمینی( قدس سره) در تشریح همین مفهوم چنین می گویند: «این توهم که اختیارات حکومتی رسول اکرم (ص) بیشتر از حضرت امیر (ع) بود، یا اختیارات حکومتی حضرت امیر(ع) بیش از فقیه است، باطل و غلط است. همان اختیارات و ولایتی که حضرت رسول و دیگر ائمه (صلوات الله علیهم) در تدارک و بسیج سپاه، تعیین وُلات و استانداران، گرفتن مالیات و صرف آن در مصالح مسلمانان داشتند، خداوند همان اختیارات را برای حکومت فعلی قرار داده است؛  منتها شخص معینی نیست،  روی عنوان  ««عالم عادل» است ».

 

حجت الاسلام والمسلمین دکتر کلانتری تصریح کرد: در این مفهوم، مطلقه در مقابل مقیده قرار دارد. در صورتی که در مبحث ولایت فقیه معتقد شویم که ولایت فقیه جامع شرایط در عصر غیبت صرفاً محدود به حوزه ی افتاء، یا حوزه ی قضا، یا حوزه ی امنیت و یا حوزه ی اقتصاد و یا ... است،  در این صورت معتقد به ولایت مقیّده فقیه شده ایم. همچنین اگر بگوییم که در عصر غیبت امام عصر(عج) فقیه جامع شرایط از همه اختیارات حاکمیتی برای اداره جامعه اسلامی برخوردار نیست در این صورت نیز معتقد به ولایت مقیده شده ایم.

 

تولیت حرم مطهر گفت: اعتقاد به وجود چنین اختیارات گسترده ای برای حاکم اسلامی مبتنی بر فلسفه حکومت در اسلام است. فلسفه اصلی حکومت به سامان رساندن امور عمومی جامعه و به حرکت در آوردن جامعه در مسیر رشد، اخلاق و بندگی خداوند است. حکومتی که می خواهد جامعه را به سامان برساند و به سمت آرمان ها و اهداف بلند انسانی و الهی به پیش ببرد اگر صاحب اختیارات کافی نباشد هرگز قادر نخواهد بود به اهداف بلند خود دست یابد. حکومت باید بتواند جامعه را از بن بست هایی که به طور معمول در جوامع بشری رخ می نمایند خارج کند، از بروز هرج و مرج جلوگیری کند و در حوادث گوناگون طبیعی صاحب ابتکار باشد؛ چنین انتظاری از حکومت آنگاه برآمدنی است که حاکم از اختیارات لازم برای اداره جامعه برخوردار باشد. اگر اختیارات حاکم اسلامی محدود به یک حوزه معین حاکمیتی باشد در این صورت دست حاکم در سایر حوزه بسته خواهد بود و چنین وضعیتی جامعه را از تعادل خارج و به سمت هرج و مرج پیش می برد.

 

لازم به ذکر است در پایان نشست امروز، تعدادی از شرکت کنندگان، سوالات خود را پیرامون مطالب بیان شده، طرح کردند، پاسخ های دکتر کلانتری به این سوالات، به شرح زیر است:

سوال ۱: با توجه به اینکه فقها مانند ائمه علیهم السلام معصوم نیستند آیا باید به طور مطلق واجب الاطاعه و لازم الاجرا از فرامین آن ها اطاعت کرد؟

پاسخ: همان طور که پیشتر گفته شد، فلسفه اصلی حکومت به سامان رساندن امور عمومی جامعه در همه ی شئون است. نکته دیگر اینکه؛ اداره هیچ جامعه ای، بدون حکومت، ممکن نیست وگرنه بی ثباتی و هرج و مرج بوجود می آید. در عین حال وقتی دسترسی به انسان معصوم نیست، باز هم از نظر عقلی حتماً حکومت لازم است "لابُدَّ لِلنّاسِ مِن أَمِیرٍ بَرٍّ أَو فاجِرٍ" - مردم به ضرورت، باید حاکمى داشته باشند، نیکوکار باشد و یا بدکار. یعنی اگر حاکمِ عادل نبود، حتی حاکم جائر لازم است، چون نبودنش مساوی با هرج و مرج، ریخته شدن خون مردم، هدررفت مال و ... است. در عصر غیبت برای پاسخ به سوالات و مسائل شرعی از طریق اجتهاد حرکت می کنیم. یعنی مراجعه به منابع اصلی دین و استنباط احکام شریعت. در مورد احکام اجتماعی نیز به فقیه جامع شرایط مراجعه می کنیم. فقیهی که به منابع اولیه دین مراجعه می کند و حکم اسلام را استنباط و ابلاغ می کند، این حجت می شود و باید حتماً اطاعت شود. حجت آن چیزی است که فقیه عادلِ عالم از منابع اولیه دین استنباط کرده و در شئون مختلف جامعه پیش پای ما می گذارد. مثلا می گوید، الان دفاع واجب است، این لازم الاجرا است.

فلسفه بعثت انبیاء و حضور انبیاء در زندگی بشر یک چیز است؛ و آن همانا تمام کردن «حجت» برای بشر است. (رُسُلًا مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ).  امام حسین(ع) با آن شرایط کربلا، چند سخنرانی برای روز عاشورا دارد، ( لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ) برای اینکه حجت باید برای همگان تمام بشود. در همین نظام مقدس جمهوری اسلامی، دلیل اینکه در فتنه ها، همان ابتدا کار را تمام نمی کنند برای این است که هنوز حجت تمام نشده است. باید صبر کرد، تبیین کرد، کتک خورد، شهید داد تا حجت تمام شود. این یک مدل حاکمیت برتر در دنیا است که نمونه ندارد، در برخی مدل های حکومتی در بعضی کشورها که نمونه های آن نیز کم نیستند، مثل رژیم سعودی، با منتقدین به بدترین و غیر انسانی ترین شکل ممکن برخورد می کنند. یا بسیاری از همین کشورهای مدعی حقوق بشر همچون آمریکا.

فلسفه اساسی بعثت پیامبران و حاکمیت ائمه معصومین و فقهای عادل، همه برای پیدا کردن حجت است، ما در اداره جامعه اسلامی به دنبال حجت هستیم، فقیه با بهره از مکانیزم های مختلف همچون مراجعه به منابع اصیل اسلام، مشاوره با کارشناسان خبره، یک تصمیم را صادر و آن حکم حکومتی می شود که بین ما و خدا حجت است و لازم الاطاعه و هر کس آن را زیر پا بگذارد، حجت خدا را زیر پا گذاشته و یقینا روز قیامت مشکل پیدا می کند، خود فقیه هم تابع همین است و باید به آن عمل کند.

 

سوال ۲: با توجه به این بیان امام خمینی(ره) که اختیارات حکومتی رسول مکرم اسلام(ص) و مولای متقیان علی(ع) و ولی فقیه در یک سطح هست، لطفا بیشتر توضیح دهید.

پاسخ: آن شئوناتی که مربوط به عصمت است، خاص خود معصومین علیهم السلام است و به غیر معصوم منتقل نمی شود؛ اما اداره جامعه بحث دیگری است، در اداره جامعه باید دست هر کس که حاکم است باز و دارای اختیارات حاکمیتی باشد. پیرامون این موضوع و موارد مربوط به شأن عصمت اِن شاءالله در جلسات آینده، توضیح داده خواهد شد.

شایان ذکر است سلسله مباحث با موضوع "ولایت فقیه"، پنجشنبه‌ها از ساعت ۸ صبح در سالن شهید آیت الله دستغیب برگزار و به صورت زنده از کانال آپارات به نشانی aparat.com/shahecheragh/live پخش می گردد. همچنین متن بیانات تولیت حرم مطهر و  فایل های صوتی و تصویری کامل جلسات به همراه پرسش و پاسخ ها در بخش ویژه سلسله مباحث ولایت فقیه در پایگاه اطلاع رسانی آستان مقدس حضرت شاهچراغ علیه السلام، به نشانی shahecheragh.ir/velayat قابل دریافت است.

از عموم علاقه‌مندان، به‌ویژه دانشجویان دانشگاه ها و طلاب حوزه های علمیه برای شرکت در این جلسات، دعوت به عمل می آید.


نظرات کاربران

1
  ارسال نظر
  نام:
  ایمیل:
  نظر:
  کد امنیتی:

200 کاراکتر




گزارش های تصویری


جست و جو در سایت