نهمین جلسه از سلسله مباحث «حیات طیبه»، با سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین دکتر ابراهیم کلانتری، تولیت آستان مقدس احمدی و محمدی علیهماالسلام و حضور خدام افتخاری خواهر، در سالن شهید آیت الله دستغیب حرم مطهر برگزار شد.      

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل آستان مقدس، دکتر کلانتری در ابتدای این جلسه، ضمن عرض تسلیت پنجمین سالگرد شهادت سردار رشید اسلام، حاج قاسم سلیمانی، گفت: مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در مورد شهید سلیمانی، فرمانده بزرگ جبهه مقاومت و آبروی اسلام، ایران و اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم السلام، به حق فرمودند که حاج قاسم یک فرد نیست، بلکه یک مکتب، یک نشانه و مسیر مستقیم برای جوانان امروز است. ایشان یک الگوی سازنده، پرافتخار و یک ارزش بزرگ می‌باشد. خدا را شکر که این راه روز به روز برای رهروان بیشتری در دنیا، نورانی و روشن‌تر می‌شود؛ بحمدالله و به برکت خون سردار دل‌ها و سرداران شهید جبهه مقاومت، امروز استکبار جهانی به ویژه صهیونیسم بین الملل، ذلیل‌تر از هر زمان دیگری است و روز به روز هم حقیرتر می‌شوند و وعده الهی هم ان‌شاءالله به‌زودی تحقق پیدا می‌کند، همان گونه که در قرآن به آن اشاره شده است: «وَقُل جَاءَ ٱلحَقُّ وَزَهَقَ ٱلبَطِلُ إِنَّ ٱلبَطِلَ كَانَ زَهُوقا»؛ «بگو: حق آمد و باطل نابود شد؛ زيرا باطل همواره نابود شدنى است»(آیه ۸۱، سوره اسراء).

 وی در بخش دیگری از سخنانش، ضمن تاکید بر عمل به دستورات قرآن گفت: پیروان راستین حضرت علی علیه السلام، باید رهنمودهای ایشان را سرلوحه اعمال و رفتار خود قرار دهند و آن را در زندگی به کار بگیرند؛ از نظم در کار‌ها گرفته تا عمل به آیات قرآن کریم. ایشان در بخشی از نامه 47 نهج البلاغه می‌فرمایند: «اللَّهَ اللَّهَ فِي الْقُرْآنِ لَا يَسْبِقُكُمْ بِالْعَمَلِ بِهِ غَيْرُكُمْ»؛ «خدا را خدا را در باره قرآن، مبادا ديگران در عمل كردن به دستوراتش از شما پيشى گيرند». به قرآن توجه داشته باشید و به آن پناه ببرید و به آن تمسک جوئید. مراقب باشید، کسانی که به ظاهر قرآن را قبول ندارند به آن عمل می‌کنند اما شما که آن را قبول دارید، قرآن را رها می‌کنید؛ غربی‌ها خیلی از دستورالعمل‌های قرآن که به سود آن‌ها می‌باشد را به کار می‌گیرند و در آن زمینه‌ها پیشرفت می‌کنند و آن را به رخ ما که مسلمان و صاحب قرآن هستیم می‌کشند.

استاد دانشگاه تهران، در ادامه گفت: اگر ما بخواهیم انسان مورد نظر قرآن و آن مومن واقعی مورد نظر پیامبر(ص) باشیم، قدم اول این است؛ «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَيْهَا مَلَائِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ»؛ «اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، خود و خانواده خود را از آتشى كه هيزم آن مردم و سنگها هستند نگه داريد. فرشتگانى درشت‌گفتار و سختگير بر آن آتش موكّلند. هر چه خدا بگويد نافرمانى نمى‌كنند و همان مى‌كنند كه به آن مأمور شده‌اند.»(سوره تحریم،آیه ۶). باید نخست از خود و خانواده خود شروع کنید، این یک اصل است؛ بر اساس برداشت بنده از این آیه که به صراحت و روشنی می‌توان آن را دریافت کرد، اولین کسی که به این آیه عمل کرده، خود پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) هستند. حضرت محمد(صلوات الله علیه)، در مدارج ایمان خودشان در مقام اول هستند و همه پله‌های ایمان و تقوا را طی کرده اند و اینگونه اشرف پیامبران و کاملترین انسان از بطن تا خاتم آفرینش شدند و زمانی که از انسان کامل نام می‌بریم، اولین مصداقی که به ذهن می‌رسد شخص پیامبر(ص) هستند که در این زمینه کسی به مقام ایشان نمی‌رسد؛ این ویژگی بارز پیامبر(ص) در حدیثی از ایشان اینگونه بیان شده است: «لِى مَعَ اللَّهِ وَقْتٌ لَا يَسَعُنِى فِيهِ مَلَكٌ مُقَرَّبٌ وَ لَا نَبِىٌّ مُرْسَلٌ»، «براى من در خلوتگاه با خدا، وقت خاصّى است كه در آن هنگام، نه فرشتۀ مقرّبى و نه پيامبر مرسلى، گنجايش صحبت و انس و برخورد مرا با خدا ندارند».

تولیت حرم مطهر ادامه داد: در این حدیث، یک سری صفات بیان شده است که فقط مخصوص پیامبر اکرم(ص) است و در این زمینه کسی همتای ایشان نمی‌باشد و به همین دلیل، ایشان را اکمل انسان‌های روی زمین و خاتم پیامبران الهی می‌دانیم؛ خود پیامبر(ص) با این مقامی که دارا هستند، نخست خودشان به آیه ۶ سوره تحریم، عمل کردند. وقتی که کلمه بعثت را به کار می‌بریم، یعنی ایشان اول از درون، خودشان را ساختند و بعد خداوند به ایشان وحی و ماموریتی را ابلاغ می‌کند که بتوانند دیگران را نیز هدایت و متحول کنند. بعثت دو جنبه دارد؛ یک بخش آن مربوط به خود شخص پیامبر اکرم (صلوات الله علیه) می‌باشد یعنی خودشان متحول شدند و در اوج قرار گرفتند، و بعد در جنبه دیگر بعثت، این انسان متحول شده به جامعه می‌آید و افراد جامعه را نیز هدایت و منقلب می‌کند.

دکتر کلانتری اظهار کرد: برخی از ما این دغدغه‌ را داریم که چرا فرزندانمان در مسیر الهی که باید باشند، نیستند؟ جواب سوال این است که اگر می‌خواهیم نسل جدید در راه هدایت قرار بگیرند، نخست خود ما باید در راه قرار بگیریم و متحول بشویم تا بتوانیم آنها را هدایت کنیم، آن هم به طور واقعی نه اینکه به آن تظاهر کنیم؛ خیلی از ما در کلام از دیگران سبقت می‌گیریم، ولی در عمل اینگونه نیستیم و این خود یک دوگانگی و پارادوکس ایجاد می‌کند؛ افرادی که به زبان، دیگران را به دین ترغیب می‌کنند ولی خودشان در عمل اینگونه نیستند، این بدترین نوع ضربه به دین است. تحول به معنای واقعی، صرفاً به زبان و ظاهر نیست، بلکه مربوط به عمل، دل و رفتار انسان است که باید الهی باشد. ادعا زیاد است، اما زمانی که یک آزمون خیلی کوچک جلوی راه ما قرار می‌گیرد، همان جا می‌بازیم و مردود می‌شویم. خداوند در مقابل انسان آگاه، صد‌ها آزمون قرار می‌دهد که این هم به صراحت در قرآن بیان شده است.

وی اظهار کرد: نبی مکرم اسلام(صلوات الله علیه) در طول عمر با برکت ۶۳ ساله خودشان، زمانی که در سن ۴۰ سالگی به رسالت از سوی خداوند مبعوث شدند، فقط ۲۳ سال فرصت هدایت و متحول کردن افراد را داشتند، اما در همین فرصت بسیار محدود، نیمی از مردم دنیا به ایشان ایمان آوردند و این حرکت عظیمی است. کسانی به ایشان ایمان آوردند که از جاهل‌ترین مردم روزگار بودند. هنوز بعد از ۱۴ قرن که از این ماجرا می‌گذرد وقتی که می‌خواهند برای افراد متعصب، جاهل و نادان مثالی بزنند، از همان اعراب زمان جاهلیت صحبت به عمل می‌آورند. پیامبر(ص) این افراد را متحول کرد و بعد از این افراد کسانی مانند ابوذر، عمار، مقداد، حمزه سیدالشهداء و ... را پرورش دادند و با همین شخصیت‌های بزرگ، دنیا را متحول کردند.

 رئیس انجمن علمی انقلاب اسلامی، در ادامه به تشریح ابعاد وجودی انسان پرداخت و گفت: برای شروع تحول در خودمان، در ابتدا باید از ابعاد وجودی که خداوند در هر انسانی گذاشته است آغاز کنیم، همه‌ی‌ انسان‌ها داری سه بُعد وجودی هستند؛ نخست علم آموزی، دستگاه‌هایی در وجود ما هست که اطلاعات را برای ما جمع آوری می‌کند و ما از این طریق یاد می‌گیریم. بُعد دومی در وجود ما هست که باعث شکل‌گیری ایمان‌ و باورها می‌شود و این دو کاملاً از یکدیگر جدا هستند، بُعدی که ما شناخت‌ها را از آن به دست می‌آوریم مربوط به مغز ما می‌باشد و آن بُعدی که در آن اعتقادات شکل می‌گیرد مربوط به قلب ما می‌باشد. منظور از قلب، بعد جسمانی آن نیست بلکه منظور از قلب، «فؤاد» است که در قرآن از آن یاد شده است، یعنی آن نفس ناطقه انسان که مادی نیست، با اینکه در وجود ما قرار دارد. بُعد سوم، عمل است مانند کارهایی که با اعضای بدنمان انجام می‌دهیم. زمانی که خداوند به ما می‌گوید اول از خودتان شروع کنید، منظور تغیر و تحول در این سه بُعد می‌باشد. همان‌طورکه پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «طلب العلم فریضة علی کل مسلم»؛ «جستجو و تحصیل علم بر هر مسلمانی، فرض و واجب است» (اصول کافی، ج ۱ ص ۳۰).

و در حدیثی دیگر نیز ایشان فرمودند: «اُطلُبوا العِلمَ مِنَ المَهدِ إلَى اللَّحْدِ»، «از گهواره تا گور دانش بجو». آموختن علم پایانی ندارد و تا پایان عمر انسان این ادامه دارد و در آن توقفی نیست.

استاد دانشگاه تهران، تصریح کرد: منظور از علم‌آموزی، فقط کلاس رفتن نیست، چون بعضی از کلاس‌ها و مدرک گرفتن‌ها هیچگونه علمی به همراه ندارد، افراد با تحصیلات بالا داریم که هیچگونه علمی ندارند، لازمه آموختن علم این نیست که حتماً کلاس برویم و مدرکی دریافت کنیم و یا اینکه بگوییم هرکس مدرک بالاتری دارد پس علم بیشتری هم دارد، خیر اینگونه نیست. چیزی که اسلام از ما می‌خواهد این است که دائماً در حال مطالعه باشیم، فکر کنیم و از کسانی که می‌دانند بپرسیم. این امر خدا است و به صراحت در قرآن بیان شده است:

«وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ إِلَّا رِجَالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ»؛ «ما پیش از تو، غیر رجال مؤیّد به وحی خود، کسی را به رسالت نفرستادیم، پس اگر نمی‌دانید از اهل ذکر (یعنی علما و دانشمندان هر امت) سؤال کنید»؛ (آیه ۴۳، سوره نحل).

وی ادامه داد: فکر کردن، مطالعه و مباحثه، شرکت در جلسات علمی، طرح پرسش و نقد کردن، هر کدام زمینه‌هایی از علم‌آموزی است و هیچ ارتباطی هم با سن افراد ندارد. مقام معظم رهبری (حفظه الله تعالی) که ان‌شاءالله خداوند ایشان را حفظ کند تا پرچم انقلاب اسلامی را تحویل صاحب اصلی آن حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بدهند، می‌فرمایند افراد خانواده ما بدون استثناء هر شب به مطالعه می‌پردازند. این عرف خانه رهبر معظم انقلاب(مدظله العالی) است. ایشان می‌فرمایند در سال‌هایی که در مشهد تحصیل می‌کردم، در کتابخانه آستان قدس زمانی که مشغول به مطالعه بودم، آنقدر غرق در مطالعه می‌شدم که گذر زمان را حس نمی‌کردم و حتی متوجه اذان هم نمی‌شدم. ایشان بیش از هزار رمان معروف دنیا را در آن زمان مطالعه کردند، یکی از آنها رمان «بینوایان» اثر نویسنده معروف فرانسوی ویکتور هوگو می‌باشد. این کتاب بالغ برچند هزار صفحه است، بعضی‌ها فکر می‌کنند رمان یعنی قصه، نه اینگونه نیست. همین کتاب بینوایان، کتاب تاریخ انقلاب فرانسه است که فقط یک جلد آن در مورد جنگ واترلو (نبردی که بین قوای فرانسه و قوای ائتلاف هفتم انجام گرفت) است. حضرت آقا در مورد کتاب‌هایی که در مورد دفاع مقدس خودمان هم نوشته می‌شود جمله‌ای دارند که می‌فرمایند: اگر بخواهید دفاع مقدس در تاریخ کشور ما ماندگار بشود، باید کارهایی مشابه کتاب بینوایان، در مورد دفاع مقدس داشته باشیم.

دکتر کلانتری اظهار کرد: به عنوان مثال زمانی که کتابی از آمریکای جنوبی را می‌خوانید مثلاً «صد سال تنهایی» اثرگابریل گارسیا مارکز، با فرهنگ آمریکای لاتین آشنا می‌شوید. ممکن است مفهوم شناختی آن زیاد نباشد ولی آن شناختی که شما از فرهنگ آنجا به دست می‌آورید بسیار زیاد است، یا کتاب «کیمیاگر» اثر پائولو کوئلیو نویسنده معاصر برزیلی را که می‌خوانید متوجه می‌شوید که در برزیل چه نوع فرهنگ‌هایی وجود دارد، این کتاب تا حدودی اقتباس از مثنوی مولوی است بدون اینکه در آن کتاب از آن نام برده باشد. زمانی که آقای «کوفی عنان» دبیرکل سابق سازمان ملل، خدمت مقام معظم رهبری(مدظله العالی) رسیدند، ایشان که اهل غنا از کشورهای آفریقایی بودند پس از این دیدار، در سخنانی گفتند رهبر شما آن اطلاعاتی را که در مورد کشور غنا دارند، بنده این اطلاعات را نداشتم و برای اولین بار بود که از ایشان می‌شنیدم.

تولیت آستان مقدس احمدی و محمدی علیهماالسلام، خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم به معنای واقعی کلمه، ولایی باشیم باید رفتارهای مقام معظم رهبری(دام ظله) را سرمشق و الگو قرار بدهیم و برای پیامبر اکرم(ص) و معظم لَه باعث افتخار باشیم. باید هم شناخت‌هایمان افزایش پیدا کند یعنی علم ما، و هم باید روز به روز باورهایمان محکم‌تر بشود.

وی در ادامه به روایتی از امام موسی کاظم علیه السلام، اشاره کرد که فرمودند:

«دَخَلَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله المَسجِدَ فإذا جَماعَةٌ قَد أطافوا بِرَجُلٍ ، فقالَ : ما هذا ؟ فقيلَ : عَلاّمَةٌ ، قالَ : و ما العَلاّمَةُ ؟ قالوا : أعلَمُ النّاسِ بِأنسابِ العَرَبِ و وَقائعِها ، و أيّامِ الجاهِلِيَّةِ ، و بِالأشعارِ و العَرَبِيَّةِ ، فقالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه و آله : ذاكَ عِلمٌ لا يَضُرُّ مَن جَهِلَهُ، و لا يَنفَعُ مَن عَلِمَهُ»؛ «رسول خدا صلى الله عليه و آله وارد مسجد شد، ديد عده اى گرد مردى جمع شده اند، فرمود: چه خبر است؟ عرض شد: علاّمه است. فرمود: علاّمه يعنى چه؟ عرض كردند: او داناترين مردم است به انساب عرب و جنگ‌هاى ايشان و به روزگار جاهليت و اشعار عربى. پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: اينها دانشى است كه اگر كسى نداند، به او زيانى نرساند و اگر كسى بداند، او را سودى نبخشد»؛ (لأمالي للصدوق، ۳۴۰/۴۰۳).

در حدیث دیگری پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمودند: «إنّما العِلمُ ثَلاثَةٌ : آيَةٌ مُحكَمَةٌ أو فَريضَةٌ عادِلَةٌ، أو سُنَّةٌ قائمَةٌ، و ما خَلاهُنَّ فهُوَ فَضلٌ»؛ «علم سه تاست: آيتى محكم، يا فريضه اى ميانه، يا سنّتى برپا و جارى. و جز اينها، همه فضل است».

تولیت حرم مطهر، در توضیح این حدیث نبوی گفت: از نظر پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم)، علم سه گونه است: «آيَةٌ مُحكَمَةٌ»؛ یک بخشی از آن اصول اولیه است یعنی آن ریشه و اعتقادات اصلی و محکم، یعنی متوجه بشویم که توحید، عدل، معاد و ... چیست. دومین بخش مربوط به اخلاق است؛ «أو فَريضَةٌ عادِلَةٌ»؛ یعنی اینکه بدانیم چه کاری خوب و چه کاری بد است تا بتوانیم از کار‌های نادرست دوری کنیم و این‌ها را یاد بگیریم. سومین بخش علم از نظر پیامبر(صلوات الله علیه)، مربوط به احکام شریعت اسلام است؛ «أو سُنَّةٌ قائمَةٌ»؛ یعنی احکامی که هر روز و هر لحظه به آن نیاز داریم، آیات و روایت و رساله‌های عملی است، اینکه بدانیم واجب، حرام و... چیست؛ غیر از این هر چیزی که باشد علم نیست. این سه بخش از علم، از واجبات می‌باشد و بر هر انسانی لازم است که آن را فرا بگیرد. سایر مطالب، فضیلت و اضافی است و دانستن آن ممکن است خیلی برای انسان کاربردی نداشته باشد و اگر آنها را هم فرا نگیرد برای او ضرری به وجود نمی‌آید.