امروز پنجشنبه، یکم دی ماه ۱۴۰۱، بیست وسومین جلسه از سلسله مباحث با موضوع "ولایت فقیه" با تدریس حجت الاسلام والمسلمین دکتر ابراهیم کلانتری، تولیت حرم مطهر حضرت احمدبن موسی الکاظم شاهچراغ علیه السلام، در سالن شهید آیت الله دستغیب برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل آستان مقدس، تولیت حرم مطهر در این جلسه پیرامون "چرایی اهمیت شرط فقاهت در حاکم اسلامی" به ایراد سخن پرداخت و گفت: از آنچه گذشت این نتیجه به دست می آید که شرط فقاهت و دین شناسی در حاکم اسلامی به مثابه یک مبنای کلیدی است که شرایطی از قبیل عدالت، شجاعت، زمان شناسی و قدرت مدیریت، فرع بر آن به شمار می آیند؛ حال برخی این سوال را مطرح می کنند که بر اساس کدام دلیل می توان چنین ارزش ویژه ای را برای فقه و فقاهت، که دانشی در عرض سایر دانش هاست اثبات نمود؟

تولیت حرم مطهر ضمن بیان مقدمه ای، در پاسخ به این پرسش، گفت: ارزش ویژه ای که در اسلام و حکومت اسلامی برای فقه و فقاهت در نظر گرفته می شود، فلسفه اش این است که ما یک جهان بینی داریم که به آن جهان بینیِ حق می گوییم. یعنی جهان بینی که دقیقاً منطبق بر واقعیت های جهان است و در مقابل جهان بینی باطل قرار دارد. حق و باطل را اگر بخواهیم تعریف کنیم، حق یعنی واقعیت وجودی و باطل یعنی چیزی که حقیقت و واقعیت ندارد.

وی در تعریف جهان بینی گفت: معنای جهان بینی، نگاه و باورهای ما راجع به مجموعه جهان و انسان است. در جهان بینی توحیدی، مجموعه جهان هستی با همه وسعتش از یک مبداء آغاز می شود و به سمت یک مقصد در حرکت است. پس هدفی دارد. همه موجودات جهان بر اساس جهان بینی توحیدی در این چارچوب حرکت می کنند. نه فقط انسان، بلکه تمام هستی از ریزترین موجود هستی یعنی اتم و هسته اتم تا بزرگترین موجودات هستی یعنی کرات آسمانی، منظومه ها و کهکشان ها. برای موجودات هستی نمی شود عددی گفت. فقط میلیاردها کهکشان در دنیا است و دائماً کهکشان های جدیدی نیز متولد می شوند. ما بر اساس جهان بینی توحیدی معتقد هستیم که همه هستی از یک مبداء به سمت یک مقصد و برای یک هدف در حال حرکت است. در مجموعه هستی پهناور که هنوز علم بشر به وسعت قسمت ماده و فراماده اصلاً نرسیده است، بر اساس همین جهان بینی معتقد هستیم که محور همه این هستی، انسان است.

این استاد حوزه و دانشگاه، خاطرنشان کرد: همه هستی دست به دست هم داده اند که انسان به عنوان خلیفه الله، اشرف مخلوقات و احسن المخلوقین به مقام قرب الهی برسد. تفکر جدید غربی می گوید انسان طفِیلی عالم وجود است. بر اساس تفکری که در غرب مطرح است به ویژه نظریه تکامل که در قرن هجدهم توسط چارلز داروین به صورت جدی مطرح شد، خیلی ها استنتاج کردند که انسان موجود خاصی نیست، مثل علف ها و یا مورچه ها است و موجود راست قامت که بر روی دو پا راه می رود هم در دستگاه تکامل تولید شده است و چیز مهمی نیست و عده ای گفتند نظریه تکامل زیستی موجودات زنده داروین، اشرف مخلوقات بودن انسان را ابطال کرده است و انسان قطب عالم امکان و محور هستی نیست.

وی اضافه کرد: غربی ها نظریه داروین را دنبال کردند، در حالی که ما در جهان بینی توحیدی نظرمان قطعاً این است که «وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً - و آن زمان را یاد آر که پروردگارت به فرشتگان گفت: به یقین جانشینی در زمین قرار می دهم» (آیه ۳۰ سوره بقره) ما این را باور داریم که انسان خلیفه خدا در زمین است. همه، ابر و باد و مه و خورشید و فلک، دست به دست هم داده اند تا انسان از این مبداء بتواند مسیر را به خوبی طی کند تا به مقصد خوب برسد.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر کلانتری، اظهار کرد: بنابراین به اختصار می توان گفت: ارزش ویژه فقه و فقاهت یعنی دین شناسی، مبتنی بر جهان بینی ویژه ای است که از وحی آسمانی و عقل ناب سر چشمه می گیرد. در جهان بینی الهی، جهان هستی مبدأ، مقصد و هدفی دارد که همه موجودات در چارچوب آن به ایفای نقش خود می پردازند. در این میان نقش انسان در هستی به عنوان خلیفه الله نقش ویژه ای است که همه موجودات هستی در خدمت او قرار می گیرند تا بتواند بدرستی از عهده ایفای این نقش برآید. از این رو می توان گفت همه هستی در کارند تا انسان به مقام ویژه ی خود که مقام قرب الی الله، انسان کامل وخلیفه الله است، دست یابد.

وی خاطرنشان کرد: به منظور نیل به این مهم چاره ای نیست جز اینکه دینِ حق، حضور خود را در همه عرصه های وجودی انسان به منصه ی ظهور برساند، بر همه ابعاد وجودی انسان پرتو بیفکند و نیازهای معرفتی انسان یعنی شناختی و تئوریک، و نیازهای معیشتی انسان یعنی اعمال و رفتارها را به درستی پاسخ دهد.

رئیس انجمن علمی انقلاب اسلامی در توضیح ابعاد وجودی انسان گفت: انسان دارای سه بُعد وجودی است. یک بُعد، ادراکی و شناختی است. یعنی ذهن و در تعبیر علمی یعنی فکر. قدرت تفکر، قدرت انتزاع، قدرت استنتاج و قدرت حل مسئله همه به بُعد شناختی مربوط می شود. بر اساس بعد شناختی می توانیم مطالعه کنیم، فکر کنیم، مسئله حل کنیم و این یک بخش وجودی ما است و به لحاظ فیزیکی بیشتر به مغز مربوط می شود. اطلاعات را جمع و با هم تلفیق می کنیم، همچنین اطلاعات جدید می گیریم و اطلاعات قبلی را نقض و یا اصلاح می کنیم. این یک بخش از وجود ما است و به آن بُعد بینشی انسان می گوییم.

وی دومین بُعد انسان را، بعد قبول و باور عنوان کرد و گفت: دومین بُعد، بُعد باورها است. این بُعد مربوط به باورهای ما و آن قسمتی است که اعتقادها شکل می گیرد. این بُعد به بعد شناختی ربطی ندارد و مربوط به قلب انسان می شود. آدمی که هزاران جلد کتاب خوانده است اما باور ندارد، قسمت اعتقادی اش فعال نیست و در فضای باورها به هیچ چیز اعتقاد ندارد. با این همه این کتاب خواندن باید باورهایش به اوج رسیده باشد ولی اینطور نیست. این بُعد که در اینجا به آن  بُعد گرایشی می گوییم، از نگاه قرآن به قلب مربوط می شود. باید توجه داشت که تعقل با تفکر فرق می کند. تفکر مربوط به بُعد شناختی انسان است و تعقل مربوط به رسیدن انسان به یک تصمیم و باور و جمع بندی است. عاقبت اندیشی، اطمینان و ایمان مربوط به این بُعد وجودی انسان است. آیا بُعد اول و بُعد دوم ارتباطشان با هم خیلی وثیق است؟ در اینجا می شود بحث های زیادی را مطرح کرد. در وجود تک تک ما انسان ها یک بخشی است که این کار را می کند که اسمش قلب است "في قُلوبِهِم مَرَض" یعنی شخص در بُعد شناختی مشکل ندارد و مشکل مربوط به جای دیگر است و بُعد باورهایش مشکل دارد. طرف، برعکس است اول یک خرده باور دارد و بعد گرفتار شک و تردید می شود و بعد می گوید من قبول ندارم و این مصداق این آیه می شود « فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّهُ مَرَضًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ».( آیه ۱۰ سوره بقره)

این استاد حوزه و دانشگاه، سومین بُعد انسان را بُعد اقدام و عمل، دانست و گفت: این بُعد، در اصطلاح جدید بُعد کنشی است. در اینجا بحث حرکت، اراده، تلاش، استقامت و عمل مطرح است و همه مربوط به این بُعد می شود. خالق هستی در وجود تک تک انسان ها بخشی را برای علم آموزی و بخشی را برای باورها و اعتقادات، تعبیه کرده و بخشی دیگر را برای رفتارها طراحی کرده است. در حدیث امام علی علیه السلام که می فرماید: «قَوِّ عَلی خِدمَتِکَ جَوارحی... - خدایا به اعضای بدنم برای خدمت در راه خودت توانایی بده» مربوط به بعد سوم می شود. جوارح یعنی عمل. و ادامه همین حدیث «... وَاشدُد عَلَى العَزيمَةِ جَوانِحي. - و درونم را در تصميم گيرى قوى دار» مربوط به دو ُبعد دیگر می شود.

وی اظهار کرد: اگر قرار باشد هستی به نتیجه برسد، باید نسخه از ناحیه خود توحید و خدا بیاید. دین حق اگر بر همه ابعاد وجودی انسان پرتو بیندازد و همه را دقیق تنظیم کند «وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً » شکل می گیرد یا آیه شریفه  «وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا»( آیه ۷۰ سوره اسراء) و این آیه شریفه جا می افتد «... إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ...»( آیه ۱۳ سوره حجرات). برای اینکه هستی، دقیق در جای خودش قرار گیرد و هر چیزی از جمله انسان و تمام موجودات هم به طور دقیق در جایگاه خودشان به سیر خودشان ادامه دهند، نیاز به برنامه داریم. یعنی بر اساس یک طرح، این ها باید حرکت کنند. این برنامه ی جامع، دینِ حق می شود.

تولیت حرم مطهر، خاطرنشان کرد: جهان بینی حق یا جهان بینی توحیدی که برآمده از عقل و نقل است، بر همه ابعاد سه گانه وجودی انسان پرتو می افکند. یعنی هم شناخت ها، هم باورها و نیت ها و هم اعمال و رفتارهای گوناگون انسان را رنگ الهی و حق می دهد و در جهت معینی و در نظام خاصی، معنا می بخشد. اگر جهان بینی حق بر هر سه حوزه و بُعد حاکم شود، شناخت های ما شناخت های الهی می شود و باورها و عمل ما هم الهی می شود و اگر جهان بینی باطل حاکم شد همه اش باطل می شود.

وی گفت: در آیه ۶ سوره کافرون می خوانیم؛ «لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِيَ دِينِ»، شما دین خودتان و آن ها دین خودشان. ممکن است آن ها هم شناخت هایشان خراب باشد، هم باورهایشان و هم رفتارهایشان. «وَلِيَ دِينِ» این دین، هم در حوزه علم و هم در حوزه باور و هم درحوزه عمل فرق می کرد. دو چیز روبروی هم می شد. حق و باطل اینگونه است و در همه عرصه ها تعریف می شود و محدود به یک مورد نیست.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر کلانتری در توضیح بیشتر ابعاد وجودی انسان، در ابتدا، مثال هایی در مورد بُعد بینشی ذکر کرد و گفت: بر این اساس، شناخت حق که مربوط به بعد اول است، شناختی واقعی و منطبق بر حقیقت هستی است. شناخت حق همان بود که حضرت موسی(ع) می گفت و شناخت باطل همان بود که فرعون می گفت: «فَقَالَ أَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلَى» (آیه ۲۴ سوره نازعات). آگاهیِ حق یعنی آگاهی که واقعاً منطبق بر معلوم است. و آگاهی باطل، منطبق بر معلوم نیست. خیلی از آگاهی های ما دقیقا منطبق بر واقعیت است و خیلی از آن ها هم نیست. آنکه منطبق بر واقعیت است، حق می شود و آنکه منطبق بر واقعیت نیست، باطل می شود. بینش الهی و بینش شیطانی از کلید واژه های اصلی قرآن است. تفکر صحیح و تفکر باطل، فکر حق و فکر باطل « إِنَّهُ فَکَّرَ وَ قَدَّر  - اوست که فکر و اندیشه بدی کرد - فَقُتِلَ کَيْفَ قَدَّر - و خدایش بکشد که چقدر اندیشه غلطی کرد» ( آیات ۱۸ و ۱۹ سوره مدثر). فَکَّرَ یک بار به این تعبیر در قرآن آمده است و از هجده بار که در قرآن تکرار شده است، یک موردش صیغه تَفعیل است. فَکَرَ یُفَکَرو تَفکیر ولی بقیه اش یعنی هفده مورد از باب تَفَعُل است. تَفَکَر یَتَفَکَر تَفَکُر است. شخصی از سران قبیله قریش با پیامبر(صلوات الله علیه) وارد گفتگو شد. آیات را که می خواندند به فکر فرو رفت و محاسبه کرد گفت این که حق است و اگر این را بپذیریم باید تحت امر پیامبر(ص) قرار بگیریم و ممکن است از ریاست بیافتیم و مال دنیا را از دست بدهیم « قال انه سحر» گفت، یعنی این همه اش سحر است. محاسبه غلطی پیش خودش کرد و این محاسبه و فکر، غلط و باطل است. وقتی کسی آیات قرآن را نگاه کند و جمع بندی اش این باشد که معجزه است، ایمان می شود و وقتی می گوید این ها سحر است، راه کفر را در پیش می گیرد. همچنین پاسخ حق و پاسخ باطل که مربوط به بُعد اول است.

وی ادامه داد: باور حق، باور باطل، ایمان حق، ایمان باطل، اطمینان حق، اطمینان باطل، عقل ربانی، عقل شیطانی که در روایت هم است و مربوط به بُعد دوم است.

تولیت حرم مطهر در توضیح بیشتر بُعد سوم، یعنی بُعد کنشی گفت: عمل حق، عمل باطل، اراده حق، اراده باطل، حرکت حق، حرکت باطل و اقدام صحیح، اقدام غلط، مربوط به بُعد سوم است. می گوییم این کارش درست نیست یا درست است، و درست و غلط را بر اساس جهان بینیِ حق مطرح می کنیم که بحث خیلی عمیقی است.

وی ادامه داد: در بحث معاد که شهید آیت الله مطهری خیلی مفصل بحث می کنند یک سوال مطرح می شود که آدمی که کار خوب زیاد کرده ولی نه ایمان داشته و نه خدا را شناخته است، تکلیفش در روز قیامت چیست؟ آدم های صددرصد مُلحد که درحوزه شناخت و حوزه ایمان، صد درصد راه خطا رفته اند، ولی در حوزه عمل، کار صالح انجام داده اند. مثل ادیسون که مخترع برق بود و یا دانشمندانی که تلفن و دستگاه های پزشکی را ساختند اما مُلحد و حوزه شناختی و ایمانی شان کاملاً سیاه بود ولی حوزه رفتاری شان خوب بود، خداوند در روز قیامت با آنها چه می کند؟ پاسخ این است که طبق آیه ۴۷ سوره انبیاء « وَنَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيَامَةِ فَلَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئًا .... و ما ترازوهای عدل را به روز قیامت خواهیم نهاد و هیچ ستمی به هیچ نفسی نخواهد شد». هم برای بُعد شناختی انسان میزان و ترازو است و هم برای قسمت باورها و هم برای قسمت اعمال، ترازو است و هر چیز را در جای خود محاسبه می کنند. قیامت یک ترازو نیست بلکه ده ها و صد ها ترازو است و همه ابعاد وجودی انسان را وزن می کنند و کسر و انکسار اتفاق می افتد. در آیه ۸ سوره اعراف می خوانیم« فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ - آن ها كه ترازويشان سنگين است رستگارانند.» دراین آیه شریفه فرموده «مَوَازِينُه» و میزانه نگفته است. همه ابعاد درکنار هم در نظر گرفته می شود، اگر ترازویشان سنگین شد نجات پیدا می کنند. برای همه انسان ها همینطور است.

رئیس انجمن علمی انقلاب اسلامی تصریح کرد: دین حق عبارت است از مجموعه ای از آموزه ها، دستورالعمل ها و برنامه های تکامل بخش که خالق انسان با آگاهی و اشراف بر همه ابعاد وجودی انسان آن را تنظیم و از طریق وحی در اختیار آدمیان قرار داده است. دین حق از هر گونه افراط و تفریطی در امان است و در کنار بُعد فردی انسان به بُعد اجتماعی او نیز توجه دارد، چنانکه در کنار بعد مادی بر بعد معنوی و همچنین در کنار بعد دنیوی بر بعد اخروی حیات آدمیان نیز توجه کامل دارد.

وی ادامه داد: از این رو می توان گفت خالق جهان، که در هستی نقش ویژه ای برای انسان در نظر گرفته، آموزه ها و دستورالعمل ها و برنامه های ویژه ای نیز برای اینکه انسان بتواند از عهده این نقش به درستی برآید، برای او تنظیم نموده است. این آموزه ها، دستورالعمل ها و برنامه ها، همان دین حق است که از طریق عقل ناب و وحی ناب و به عبارت دیگر از طریق عقل و نقل بر آدمیان عرضه شده است.

این استاد حوزه و دانشگاه گفت: در مقایسه دقیق دینِ حق با هر یک از فنون و دانش ها، این نکته ظریف به دست می آید که هیچ کدام از فنون و دانش های قدیم و جدید از قبیل طبابت، مدیریت، اقتصاد، سیاست، حقوق و دانش های تجربی هرگز اینگونه گسترده بر ابعاد وجودی انسان پرتو نمی افکنند و معرفت و معیشت آدمیان را متأثر نمی سازند. در یک بررسی دقیق تر متوجه می شویم که دین حق از چنان قلمرو وسیعی برخوردار است که نه فقط معرفت ومعیشت آدمیان را در مسیر حق تنظیم می کند، بلکه سایر فنون ودانش های بشری را نیز سامان و در جهت کمال و سعادت واقعی انسان قرار می دهد.

وی در ادامه سوال مطرح شده در ابتدای نشست امروز را اینگونه پاسخ داد: فقه که گفته می شود ارزش ویژه دارد، در حقیقت عبارت است از دانشِ دین و مجتهدی که حاکمیت سیاسی را در عصر غیبت بر عهده می گیرد در حقیقت عهده دار اجرای دین در زوایای مختلفِ اجتماعی جامعه اسلامی است. یعنی می خواهد آن بُعدی از دین حق و جهان بینی حق را که مربوط به اجتماع می شود، اینجا عملیاتی کند. 

امام خمینی (قدس سره) این مهم را به زیبایی اینگونه تبیین کرده اند: «یک مجتهد باید زیرکی و هوش و فراست هدایت یک جامعه بزرگ اسلامی و حتی غیراسلامی را داشته باشد و علاوه بر خلوص و تقوا و زهدی که در خور شأن مجتهد است واقعاً مدیر و مدبر باشد. حکومت در نظر مجتهد واقعی فلسفه عملی تمامی فقه در تمامی زوایای زندگی بشریت است، حکومت نشان دهنده جنبه عملی فقه در برخورد با تمامی معضلات اجتماعی و سیاسی و نظامی و فرهنگی است، فقه، تئوری واقعی و کامل اداره انسان از گهواره تا گور است.» 

رئیس انجمن علمی انقلاب اسلامی، تصریح کرد: فقه بُعد رفتاری است. در تقسیم بندی علوم اسلامی، کلام اسلامی و فقه اسلامی داریم. کلام اسلامی، جنبه باورها و اعتقادی را دارد و فقه اسلامی، جنبه عملی دین در زندگی بشریت است. نگاه امام(رحمت الله علیه) به فقه اینگونه است، نه یک فقه محدود در رساله عملیه. حقیقتاً فقه در رساله عملیه نمی تواند محدود شود. ایشان می فرمایند «فقه، تئوری واقعی و کامل اداره انسان از گهواره تا گور است» این بُعدِ رفتاری ما را، فقه تصدی می کند و پیش می برد. لذا وقتی به سراغ حکومتی می آییم که می خواهیم منطبق بر اسلام باشد، فقه و فقیه ارزش ویژه ای پیدا می کند. در حکومت اسلامی قرار است حاکمیت سیاسی جامعه بر محور دینِ حق انجام بگیرد و اگر بخواهد این مورد اتفاق بیافتد باید متخصص ویژه فن در راس کار قرار بگیرد و این دانش اهمیت پیدا می کند.

وی تصریح کرد: نمی شود گفت فقه یک دانش مثل دانش سیاست، مدیریت و یا اقتصاد است. فقه بر همه زوایای وجودی انسان از گهوراه تا گور قرار است پرتو بیافکند، اما دانش های دیگر اینطور نیستند. علم طب و پزشکی نوین، درروزگار قدیم نبود ولی آیا در آن مقطع بشر از فقه معاف می شده است؟ پاسخ خیر است. یعنی آن زندگی سنتی قدیمی منهای پزشکی نوین، منهای معماری نوین، منهای مدیریت نوین، همان زندگی سنتی حتماً باید تحت سیطره فقه اداره می شده است. حضرت آدم وقتی از بهشت بر زمین هبوط کرد و با حضرت حوا در صحرای عرفات روبرو شد، نیازمند فقه بود. از همان موقع انسان برای هر موضوعی از قبیل تشکیل زندگی و فرزندآوری و خوردن طعام باید بررسی می کرد که فقه چه می گوید. در آن زمان مثلا علم پزشکی نبوده است ولی دستورالعمل زندگی لازم بوده است. سوالی که مطرح می شود، حضرت آدم در آن زمان چه کرد؟ فقه و دستورالعمل از کجا آمد؟ جواب: از عقل ناب و وحی آسمانی. قسمت دستورالعمل های الهی که برای تنظیم رفتارهای های ما یعنی بعد سوم، وجود دارند، این  بر همه دانش ها حاکم است. در حوزه پزشکی، در حوزه خوردنی و نوشیدنی ها، ارتباطات و حتی در حوزه روش ها به سراغ فقه می رویم که آیا این روش درست یا غلط است. رسیدن به هدف های حق، از روش های باطل و خراب امکان پذیر نیست و این خلاف بودن یا نبودن را از فقه سوال می کنیم.

تولیت حرم مطهر گفت: وقتی می گوییم فقه بر همه علوم حاکم است، معنایش این است که همه علوم در جای خودشان محترم هستند ولی باید رنگی از فقه به خود بگیرند و سوالی از آن بپرسند. در پزشکی صدها مسئله فقهی وجود دارد. در اقتصاد، بازرگانی، مدیریت، در علم و تکنولوژی و ابزرهای نرم و فضای مجازی هم، وضع به همینگونه است و فقه حاکمیت دارد، به این معنا که باید از آن سوال کنیم. بخش عمده تفاوت نظام اسلامی و غیر اسلامی در این جا است. ابزارها را همه می توانیم استفاده کنیم اما باید در پرتو فقه اسلام باشد. به عنوان مثال در اقتصاد لیبرالیستی هیچ اشکالی برای وجود صدها کارخانه مشروب سازی که درآمدزا هستند وجود ندارد، ولی این اقتصاد در پرتو فقه، امکان راه اندازی ندارد. حتی با و جود اشتغال صد ها و هزاران نفر در این کارخانه ها، فقه اسلامی به دلیل اینکه می خواهد رفتار و اعمال ما را بر اساس جهان بینیِ حق تنظیم کند، اجازه چنین کاری را نمی دهد، چون ما را از مقصد نهایی دور می کند. در مورد فضای مجازی متاسفانه خیلی ها دستورالعمل های دینی و اخلاقی را رعایت نمی کنند که این موضوع در نگاه جهان بینی حق و شریعت اسلام، کاملا خلاف است و فرقی بین فضای مجازی و حقیقی نیست و حکم اسلام در هر دو مورد، یکی است.

وی اضافه کرد: بر این اساس، بسیار بدیهی است که نمی توان فقه را در عرض سایر دانش ها قرار داد، همانگونه که متخصّص این دانش را نیز نمی توان در ردیف سایر متخصصان طبقه بندی کرد. براساس همین جهان بینی است که قرآن کریم برای دانش دین ارزش ویژه ای و برای متخصّص این دانش جایگاه خاصی قایل شده است. در فقه حقیقیِ اسلام، دستورالعمل های رفتاری و عملی اسلام، مطرح است و فقیه یعنی کسی که صاحب بالاترین تخصصِ فقهی و مقیدترین انسان به فقه است. به عبارت دیگر، فقه یعنی واقعیت های رفتاری و دستورالعمل های رفتاری مبتنی بر جهان بینی اسلامی.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر کلانتری گفت: افزون بر آنچه گذشت باید توجه داشته باشیم که تمایز اصلی نظام سیاسی اسلام از سایر نظام های سیاسی دنیا «اسلامیت» نظام است و تبّلور عینی این تمایز در مرحله اجرا از تأکید بر فقاهت حاکم حاصل می شود. استاد گرانقدر آیت الله مصباح یزدی (رحمت الله علیه) در این خصوص چنین می گویند: «آنچه عنصر اصلی نظام را تشکیل می دهد، اسلام است. مدیریت در همه کشورهاست.... پس از این جهت امتیازی بر دیگران نداریم. امتیاز و صبغه ویژه کشور و نظام ما اسلامی بودن است؛ یعنی آنچه بیش از همه لازم است،  فقاهت است؛ از این رو می گوییم: ولی فقیه و نمی گوئیم: ولّی عادل؛ البته رهبر باید عادل نیز باشد. نمی گوئیم: ولّی سیّاس، گر چه باید به سیاست آشنا باشد. پس تأکید ما بر کلمه فقیه، از آن روست که عنصر اصلی در نظام ما اسلام است و فقیه یعنی اسلام شناس» .

لازم به ذکر است در پایان نشست امروز، تعدادی از شرکت کنندگان، سوالات خود را، مطرح کردند، سوالات و پاسخ های تولیت حرم مطهر در فایل صوتی این جلسه، در سایت حرم مطهر قابل استماع است.

سلسله مباحث با موضوع "ولایت فقیه"، پنجشنبه‌ها از ساعت ۸ صبح در سالن شهید آیت الله دستغیب برگزار و به صورت زنده از کانال آپارات به نشانی aparat.com/shahecheragh/live پخش می گردد. همچنین متن بیانات تولیت حرم مطهر و  فایل های صوتی و تصویری کامل جلسات به همراه پرسش و پاسخ ها در بخش ویژه سلسله مباحث ولایت فقیه در پایگاه اطلاع رسانی آستان مقدس حضرت شاهچراغ علیه السلام، به نشانی shahecheragh.ir/velayat قابل دریافت است.

از عموم علاقه‌مندان، به‌ویژه دانشجویان دانشگاه ها و طلاب حوزه های علمیه برای شرکت در این جلسات، دعوت به عمل می آید.